Interaktywna mapa z naniesionymi lokalizacjami miejsc pamięci oraz wydarzeń związanych z Powstaniem Listopadowym jest projektem zrealizowanym przez Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej. Powstanie listopadowe, jest największym narodowym powstaniem, i według historyków miało największe szanse powodzenia. Opublikowanie interaktywnej mapy ma na celu popularyzację wiedzy na temat Powstania Listopadowego. Mamy nadzieję, że niniejsza mapa ułatwi odkrywanie miejsc historycznych, osobom zainteresowanym tematem, polskich powstań narodowych.
Bibliografia:
Stefan Kieniewicz, Andrzej Zahorski, Władysław Zajewski, Trzy powstania narodowe, Warszawa 1992, s. 273.
Wacław Tokarz, Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1993, passim.
Sebastian Ziółek, Sejm Królestwa Polskiego w okresie powstania listopadowego 1830–1831, Warszawa 2007, s. 116, 118.
Ireneusz Ihnatowicz, Andrzej Biernat Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 483.
Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Wyd. MON, 1988.
Mapa jest częścią zadania publicznego sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.
Wyzwania i możliwości wolontariatu przy działaniach krótkoterminowych.
Patryk Bogdan
Praca koordynatora wolontariuszy w projektach krótkoterminowych, takich jak wydarzenia charytatywne, sportowe, festiwale czy jednorazowe akcje społeczne jest pełna wyzwań i wymaga wyjątkowych umiejętności organizacyjnych. Często stanowisko to przypada osobom młodym, które, choć pełne entuzjazmu i zaangażowania, nie zawsze mają doświadczenie czy odpowiednie przygotowanie, aby sprostać wszystkim aspektom tej roli. W wielu przypadkach koordynatorzy wolontariatu są jednocześnie organizatorami danego wydarzenia, co dodatkowo komplikuje ich zadania. Z jednej strony muszą zajmować się logistyką i koordynacją zespołu, z drugiej – reagować na bieżące problemy organizacyjne, które pojawiają się w trakcie przygotowań oraz podczas samego wydarzenia. To wielozadaniowość, która niekiedy przerasta możliwości jednej osoby, szczególnie jeśli brakuje odpowiednich narzędzi wsparcia lub doświadczenia. Jednocześnie rola ta niesie ze sobą liczne korzyści. Przede wszystkim jest to okazja do zdobycia praktycznego doświadczenia w zarządzaniu zespołem i organizowaniu wydarzeń. Dla młodej osoby, która stawia pierwsze kroki na rynku pracy lub chce rozwijać swoje kompetencje, pełnienie funkcji koordynatora może być cennym wpisem w CV. Możliwość odpowiedzialności za konkretną część projektu, taką jak rekrutacja wolontariuszy, planowanie harmonogramu czy rozwiązywanie konfliktów, uczy umiejętności, które będą procentować w przyszłości. Poza tym pełnienie funkcji koordynatora daje szansę na rozwój umiejętności miękkich. To także doskonała okazja, aby zdobyć nowe kontakty, zarówno wśród wolontariuszy, jak i organizatorów i uczestników wydarzenia. Rola ta pozwala również na rozwinięcie zdolności przywódczych i poczucia odpowiedzialności, co często wpływa na wzrost pewności siebie. Jednak nie możemy zapominać o tym, że praca ta nie jest wolna od wyzwań i problemów. W kolejnych częściach artykułu przyjrzymy się najczęstszym trudnościom, z jakimi muszą mierzyć się koordynatorzy, oraz sposobom, jak mogą sobie z nimi radzić.
Wyzwania i problemy w pracy koordynatora wolontariatu Rola koordynatora w projektach krótkoterminowych wymaga nie tylko umiejętności organizacyjnych, ale także zdolności dostosowywania się do specyficznych wyzwań związanych z różnorodnością grupy wolontariuszy. Jednym z najistotniejszych problemów, z którymi muszą mierzyć się koordynatorzy, jest wiek wolontariuszy. W ostatnich latach coraz częściej można zauważyć, że w działaniach wolontariackich uczestniczą bardzo młode osoby, w tym uczniowie szkół podstawowych. Jest to w dużej mierze efekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 marca 2017 roku, które przewiduje przyznawanie dodatkowych punktów rekrutacyjnych do szkół średnich za aktywność na rzecz środowiska lokalnego, szkoły lub społeczeństwa. W efekcie uczniowie, chcąc zwiększyć swoje szanse na dostanie się do wymarzonej szkoły, podejmują się wolontariatu już od czwartej klasy szkoły podstawowej, a więc często w wieku zaledwie 9–10 lat. Z jednej strony jest to pozytywne zjawisko, ponieważ młodzi ludzie uczą się zaangażowania społecznego, odpowiedzialności oraz pracy na rzecz innych. Wolontariat umożliwia im rozwój kompetencji miękkich, takich jak współpraca, empatia czy zarządzanie czasem, co jest bezcenne w dalszym życiu. Jednak z perspektywy koordynatora pojawia się wiele trudności wynikających z pracy z tak młodą grupą. Uczniowie w wieku 9–12 lat często nie są jeszcze na tyle dojrzali, aby w pełni samodzielnie wykonywać powierzane im zadania. Wymagają stałego nadzoru i wsparcia, co oznacza, że koordynator musi poświęcać dużo czasu na ich instruowanie oraz kontrolowanie. Dodatkowo ich zrozumienie odpowiedzialności za powierzone zadania może być ograniczone, co czasem prowadzi do niedokładności w realizacji obowiązków. Młodsze osoby mają często również krótszy czas koncentracji i łatwiej się nudzą. Dla koordynatora oznacza to konieczność odpowiedniego planowania działań, aby były one dynamiczne, angażujące i dostosowane do poziomu ich możliwości, co nie zawsze jest łatwe. Zadania monotonne lub wymagające długiego skupienia mogą stać się po prostu w pewnym momencie niezbyt ciekawe (np. sprawdzanie numerów PESEL przy rejestracji na zawody często setkom osób). Ze względów bezpieczeństwa i przepisów prawnych dzieci nie mogą być angażowane w wiele działań wymagających wysiłku fizycznego, odpowiedzialności finansowej czy pracy w stresujących warunkach. Koordynator musi więc planować zadania w taki sposób, aby były one odpowiednie dla młodych wolontariuszy, a jednocześnie przydatne dla całego wydarzenia. W przypadku dzieci w wieku szkolnym kluczowe jest zaangażowanie rodziców lub opiekunów prawnych. Koordynatorzy muszą często prowadzić rozmowy z rodzicami, aby uzgodnić kwestie związane z godzinami pracy, odpowiedzialnością za dziecko oraz bezpieczeństwem. Czasem pojawiają się też sytuacje, w których rodzice mają wygórowane oczekiwania wobec organizacji lub żądają specjalnego traktowania swojej pociechy, co może być dodatkowym wyzwaniem. Zdarza się, że młodzi wolontariusze podejmują się działań nie z potrzeby serca, ale z chęci zdobycia punktów rekrutacyjnych. Takie osoby mogą być mniej zmotywowane, mniej zaangażowane w powierzone zadania i bardziej podatne na rezygnację z kontynuacji współpracy przy kolejnych wydarzeniach.
Choć praca z młodymi wolontariuszami wymaga dużego nakładu energii i dostosowania działań do ich wieku, niesie również korzyści. Młodzi ludzie wnoszą do zespołu entuzjazm, świeże spojrzenie oraz gotowość do nauki. Dla wielu z nich pierwsze doświadczenia w wolontariacie mogą stać się początkiem większego zaangażowania społecznego w przyszłości. Jednak, aby to osiągnąć, koordynatorzy muszą dobrze rozumieć potrzeby i ograniczenia tej grupy, a także wypracować odpowiednie metody pracy, które pozwolą wykorzystać ich potencjał w sposób efektywny i bezpieczny.
Kolejnym poważnym wyzwaniem, z którym muszą mierzyć się koordynatorzy wolontariatu jest brak poczucia obowiązku u części wolontariuszy oraz trudności w utrzymaniu ich zaangażowania przy kolejnych edycjach wydarzeń. Problem ten wynika z kilku kluczowych czynników, które mają swoje źródło w charakterze działań krótkoterminowych oraz w specyfice motywacji wolontariuszy. Jak wspomniałem wcześniej, wielu młodych wolontariuszy angażuje się w działania społeczne wyłącznie z powodu możliwości zdobycia dodatkowych punktów rekrutacyjnych do szkół średnich. Gdy cel ten zostanie osiągnięty, ich zainteresowanie dalszym wolontariatem często maleje. W konsekwencji, zamiast tworzenia długofalowych relacji z wolontariuszami, koordynatorzy muszą każdorazowo rekrutować nowe osoby, co wiąże się z dodatkowymi wyzwaniami organizacyjnymi. Dodatkowo, w przypadku wielu działań charytatywnych organizatorzy nie dysponują budżetem, który pozwalałby na zapewnienie wolontariuszom dodatkowych benefitów, takich jak koszulki, gadżety czy posiłki. Chociaż podstawowym wynagrodzeniem za wolontariat powinno być poczucie satysfakcji z pomagania innym, brak takich drobnych nagród może zniechęcać część osób, które bardziej motywują się materialnymi korzyściami niż samą ideą niesienia pomocy. Krótkoterminowy wolontariat często nie daje przestrzeni na budowanie więzi i poczucia wspólnoty wśród uczestników. Wolontariusze mogą traktować swoje zaangażowanie jako jednorazową przygodę, a brak ciągłości działań sprawia, że rzadko decydują się na powrót do podobnych
inicjatyw w przyszłości. Nie tylko młodzi wolontariusze mogą sprawiać trudności koordynatorom.
W działaniach krótkoterminowych pojawiają się również osoby starsze, co stwarza zupełnie inne wyzwania. Tacy wolontariusze mogą pracować w wolniejszym tempie, co czasami kłóci się z dynamiką wydarzeń wymagających szybkiego działania. Dodatkowo, różnice pokoleniowe mogą wpływać na odmienne podejście do zadań i sposobu ich realizacji, co czasami prowadzi do napięć w zespole. Współczesne wydarzenia często wymagają korzystania z narzędzi technologicznych, takich jak aplikacje do zarządzania zespołem, obsługa rejestracji online czy korzystanie z mediów społecznościowych. Osoby starsze mogą mieć trudności z opanowaniem tych umiejętności, co stanowi dodatkowe wyzwanie dla koordynatorów. Starsi wolontariusze często mają swoje utrwalone przekonania, które mogą wpływać na ich otwartość na nowe pomysły lub sposób pracy narzucony przez młodych koordynatorów. Może to prowadzić do nieporozumień i konfliktów, zwłaszcza jeśli koordynator nie potrafi odpowiednio podejść do takiej sytuacji. Również niektóre działania wolontariackie, takie jak pomoc przy rozkładaniu sceny, przenoszenie sprzętu czy obsługa techniczna, wymagają sprawności fizycznej, której starsi wolontariusze mogą nie mieć. Ograniczenia te zmuszają koordynatorów do bardziej precyzyjnego rozdzielania zadań, co z kolei zwiększa ich obciążenie organizacyjne.
Wyzwania związane z utratą doświadczonych wolontariuszy i motywacji koordynatorów W każdej społeczności pojawiają się osoby, które przez wiele lat regularnie angażują się w działania na rzecz innych. Tacy doświadczeni wolontariusze stanowią ogromne wsparcie dla koordynatorów, ponieważ doskonale znają specyfikę pracy przy wydarzeniach i mogą pełnić różnorodne role, od szkolenia nowych po wspieranie młodszych lub mniej doświadczonych osób w ich obowiązkach. Niestety, nawet najbardziej zaangażowani wolontariusze nie zawsze mogą kontynuować swoją działalność. Dlaczego? Zaangażowanie w wolontariat wymaga czasu, a w miarę upływu lat wiele osób staje przed nowymi wyzwaniami życiowymi. Zakładanie rodziny, rozwój kariery zawodowej czy przeprowadzka do innego miasta to najczęstsze przyczyny, dla których nawet wieloletni wolontariusze muszą zakończyć swoją działalność. Ich brak jest później szczególnie odczuwalny podczas organizacji wydarzeń. Dodatkowo, nawet najbardziej zaangażowani wolontariusze mogą poczuć zmęczenie ciągłym
uczestnictwem w działaniach społecznych, szczególnie jeśli przez lata nie otrzymują wystarczającego wsparcia czy uznania za swoją pracę. W takich sytuacjach wolontariusze rezygnują, co ponownie zmusza koordynatorów do poszukiwania nowych osób i ponownego budowania zespołu. Jednakże utrata doświadczonych wolontariuszy to nie jedyny problem. Koordynatorzy sami często odczuwają brak motywacji do dalszego działania z różnych powodów, w tym negatywnego feedbacku po wydarzeniach. Organizacja np. zawodów sportowych, to ogromne wyzwanie. Po ich zakończeniu koordynatorzy często spotykają się z krytyką w mediach społecznościowych. Uczestnicy narzekają na zbyt małą liczbę wolontariuszy, opóźnienia czy brak profesjonalizmu młodych osób pomagających przy wydarzeniu. Takie komentarze są demotywujące i sprawiają, że koordynatorzy tracą zapał do dalszego organizowania wydarzeń. Mimo licznych wyzwań, wolontariat ma wiele zalet – zarówno dla samych wolontariuszy, jak i koordynatorów. Warto je podkreślić, aby pokazać, że działalność społeczna może być wartościowym doświadczeniem na wielu poziomach. Wolontariat pozwala na zdobycie kompetencji miękkich oraz jest okazją do poznawania nowych ludzi, którzy dzielą podobne wartości. Wspólne działania sprzyjają budowaniu więzi i przyjaźni, które mogą trwać przez lata. Niezależnie od motywacji, możliwość wsparcia potrzebujących lub przyczynienia się do sukcesu wydarzenia daje ogromną satysfakcję i poczucie spełnienia, a angażowanie się w działania na rzecz lokalnej społeczności buduje pozytywny wizerunek i pozwala zdobyć uznanie wśród mieszkańców. Udział w wolontariacie jest świetnym sposobem na zdobycie doświadczenia, które może być cenne w późniejszym życiu zawodowym. Dodatkowo możliwość wpisania takiej aktywności w CV lub dokumenty rekrutacyjne to ogromny atut.
Zaangażowani wolontariusze – przykład pozytywnej strony wolontariatu Nie można zapominać, że wśród wolontariuszy zarówno młodych, jak i starszych są osoby, które naprawdę oddają się tej działalności z pełnym zaangażowaniem. To ludzie, którzy poświęcają swój czas z dobroci serca i chęci niesienia pomocy. Często są to młodzi, którzy angażują się nie tylko dla punktów, ale z potrzeby działania na rzecz innych. Również osoby starsze, które dysponują większą ilością wolnego czasu, są w stanie zaoferować swoją wiedzę i doświadczenie, co stanowi ogromne wsparcie dla koordynatorów. Ich obecność pokazuje, że wolontariat może być wartościowy niezależnie od wieku i motywacji. W obliczu przedstawionych problemów, kluczowe jest wprowadzenie działań, które poprawią organizację i współpracę między koordynatorami a wolontariuszami. Oto kilka propozycji rozwiązań, które mogą znacząco wpłynąć na jakość pracy wolontariackiej:
- Szkolenia i lepsze przygotowanie zarówno dla koordynatorów, jak i wolontariuszy
- Podział na mniejsze zespoły i koordynatorów zespołowych
- Większa liczba koordynatorów przy wydarzeniu
- Oddzielenie funkcji koordynatora od organizatora
Podsumowując - wolontariat szczególnie w ramach wydarzeń krótkoterminowych, to obszar pełen wyzwań, które mogą zniechęcać zarówno wolontariuszy, jak i koordynatorów. Problemy takie jak wiek wolontariuszy, brak poczucia obowiązku, krytyka po wydarzeniach czy utrata doświadczonych osób są trudnościami, które można jednak przezwyciężyć poprzez lepsze planowanie i organizację pracy. Podkreślenie pozytywów – takich jak zaangażowanie młodych i starszych osób, możliwość zdobycia doświadczenia, rozwój kompetencji oraz budowanie relacji pokazuje, że wolontariat jest nie tylko wyzwaniem, ale także szansą na rozwój i współpracę w duchu solidarności. Dzięki wprowadzeniu rozwiązań takich jak szkolenia, podział na zespoły czy zwiększenie liczby koordynatorów, wolontariat może stać się bardziej efektywny i atrakcyjny zarówno dla uczestników, jak i organizatorów. Tak więc wolontariat to obszar pełen wyzwań, ale także ogromnych możliwości. Zarówno koordynatorzy, jak i wolontariusze mają okazję zdobywać cenne doświadczenie, rozwijać się oraz wspólnie przyczyniać się do realizacji wartościowych projektów. Choć trudności bywają zniechęcające, warto pamiętać o pozytywnych aspektach, które czynią wolontariat ważnym i inspirującym działaniem.
Czy wolontariat ma rację bytu również w na wsi i w małych miastach ?
Na dzień 20 października 2024 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym było zarejestrowanych 3313 podmiotów, mających siedzibę w samym mieście w Krakowie, zaliczających się do grupy „Stowarzyszenia, inne organizacje społ. i zawodowe, fundacje, ZOZ”.1 Z kolei w tym samym czasie w KRS było zarejestrowanych 18 tego typu podmiotów, mających swoją siedzibę na terenie gminy Miączyn, w województwie lubelskim.2 Liczba mieszkańców Krakowa na dzień 31 grudnia 2023 r. wynosiła w przybliżeniu 806,2 tys. osób3, natomiast liczba mieszkańców gminy Miączyn w 2019 r. wynosiła 5726 osób4. Uznając te dane za odzwierciedlające w pełni aktualny stan rzeczy, należałoby przyjąć, że na obszarze miasta Krakowa przypadałoby w przybliżeniu 243 mieszkańców na jedną organizację, skatalogowaną w wyszukiwarce KRS w kategorii, w której znajdują się organizacje społeczne (głównie stowarzyszenia, fundacje i związki zawodowe). W przypadku gminy Miączyn, zgodnie z ww. danymi należałoby przyjąć około 311 mieszkańców na jedną tego typu organizację. Nawet przyjmując dwukrotne zwiększenie liczby ludności w Krakowie, bądź dwukrotne jej zmniejszenie na obszarze gminy Miączyn w czasie pomiędzy odpowiednio grudniem 2023, a październikiem 2024 r. oraz grudniem 2019 r., a październikiem 2024 r., oba stosunki znajdowałyby się w tym samym rzędzie wielkości, tj. kilkuset osób, przypadających na jedną organizację. Te liczby wskazują zatem, że w małych miejscowościach jest przynajmniej teoretycznie pewna „baza” do prowadzenia działalności wolontariackich, jaką są organizacje pozarządowe (NGO’s). Rozpoczynając studia w Krakowie kilka lat temu, zauważyłem jednakże przepaść pomiędzy działalnością wolontariacką w gminie Miączyn, z której pochodzę (i jej okolicach) czy w mieście powiatowym Zamość, gdzie znajdowało się liceum, do którego uczęszczałem, a taką działalnością w Krakowie.
Ze swojego doświadczenia mogę wskazać zasadniczo trzy typy działalności wolontariackiej, która istnieje na Zamojszczyźnie. Pierwszą i najbardziej rozwiniętą jest działalność charytatywna. Z dzieciństwa pamiętam propozycję zaangażowania mnie choćby jako wolontariusza Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy czy kilka zbiórek charytatywnych na ciężko chorych młodych ludzi, o których głośno było na całej Zamojszczyźnie. Kiedy byłem dzieckiem i nastolatkiem, szkoły na Zamojszczyźnie powszechnie zachęcały uczniów do wsparcia akcji „Góra Grosza”, „Pomóż dzieciom przetrwać zimę” czy kilku akcji zbierania nakrętek. Zachęcanie do wsparcia przekładało się również na częsty udział dzieci i młodzieży szkolnej w takich akcjach. Gdy uczęszczałem do gimnazjum, dwukrotnie zbierałem pieniądze na „Górę Grosza” czy też byłem uczestnikiem przekazania pieniędzy na zbiórkę na rzecz chorej dziewczyny podczas koncertu, zorganizowanego w celu zebrania pieniędzy finansujących jej leczenie. Koncert ten zorganizowano z rozmachem i wieloma pobocznymi atrakcjami w małej miejscowości Grabowiec - udane zorganizowanie takiego przedsięwzięcia na zamojskiej prowincji świadczy o potencjale na charytatywną działalność wolntariacką na tych terenach. Pewne znaczenie miały wtedy i mają dzisiaj na Zamojszczyźnie również parafialne koła „Caritas”.
Dosyć rozpowszechnioną działalnością, którą można zakwalifikować jako wolontariacką jest ta skupiona wokół lokalnych Kół Gospodyń Wiejskich (KGW). Nawet jeżeli „panie z koła” nie są stricte wolontariuszkami, to działają z reguły nieodpłatnie. Specyfika tych kół powoduje jednakże, że mają bardzo ograniczony zasięg – koła powstają w bardzo małych miejscowościach. Z małym zasięgiem wiąże się również ograniczony charakter działalności kół. KGW są nastawione na samopomoc i edukację gospodyń wiejskich i ich rodzin w zakresie gospodarstwa domowego. Oprócz prowadzenia różnorakich zajęć dla swoich członkiń, koła te przede wszystkim współorganizują lokalne imprezy i uroczystości. Biorąc pod uwagę również raczej niewielkie zainteresowanie ludzi młodych tą działalnością, KGW nie mają dużego potencjału, aby rozwiązywać poważne problemy mniejszych ośrodków.
Pewne znaczenie jako organizacje społeczne mają również fundacje i stowarzyszenia zbierające środki na remonty obiektów sakralnych czy np. renowacje cmentarzy. Take przedsięwzięcia jednakże są w polskich realiach w sposób znaczący wspierane przez władze centralne, samorządowe, fundusze zagraniczne i unijne. Powyższe wskazuje, że potencjał rozwoju z wymienionych typów działalności ma tylko działalność charytatywna.
Ponadto na polu inicjatyw oddolnych, niekoniecznie opierający się na działalności wolontariackiej należy jeszcze wspomnieć o protestach, które co jakiś czasie odbywają się na Zamojszczyźnie. Można wymienić chociażby demonstracje przeciwko wydobyciu gazu łupkowego w Żurawlowie, wpisujące się w trend ogólnopolski i ogólnoświatowy protesty przeciwko Zielonemu Ładowi czy protesty przeciwko komponentowi kolejowemu CPK. Prężnie niegdyś działający NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych, w dzisiejszych czasach nie wykazuje dużej aktywności. Być może to „niezagospodarowanie” spraw nurtujących mieszkańców stanowi pole do popisu dla inicjatyw działających w oparciu o wolontariuszy. Takiego „zagospodarowania” przez wolontariuszy mogą również wymagać kwestie lokalnej historii najnowszej – bohaterów I i II wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, okupacji niemieckiej, partyzantki antykomunistycznej po wojnie. W ostatnich latach, bohaterowie tamtych wydarzeń byli upamiętniani. Przykładami są np. liczne pomniki, np. znajdujący się w Zawalowie-Kolonii, który został postawiony na pamiątkę żołnierzy z działającego po wojnie II Inspektoratu Zamojskiego Armii Krajowej. Inicjatywę w tym zakresie przejawiają jednak przede wszystkim władze centralne, a także do pewnego stopnia rodziny zasłużonych, władze lokalne, lokalne parafie rzymskokatolickie. Jeżeli chodzi o organizacje pozarządowe, warty do wymienienia jest tu prawdopodobnie jedynie Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej.
Z kolei, gdy rozpocząłem studia w Krakowie, mogłem dołączyć do wielu organizacji o różnym profilu. Na mojej Alma Mater – Uniwersytecie Jagiellońskim obok wielu kół naukowych, istniało wiele organizacji o charakterze kulturalnym, np. All in UJ czy bractwo Czapki Krakowskiej. W Krakowie charakter społeczno-polityczny miały np. stowarzyszenie KoLiber czy stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej, do którego dołączyłem na przełomie 2019 i 2020 r. Prócz tego istniały i istnieją w Krakowie liczne organizacje na rzecz rozwoju poszczególnych dzielnic, organizacje ekologiczne towarzystwa sportowe. Osobną kategorią są prężnie działające organizacje dobroczynne (w wielu przypadkach o zasięgu krajowym lub globalnym), których wolontariusze lub fundraiserzy działają na ulicach miasta, np. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, WWF, Greenpeace, S.O.S. Wioski Dziecięce. Można zauważyć wspomnianą już w tym artykule pewną przepaść między prowincją i dużym miastem w kwestii działalności wolontariackiej.
Jaka jest przyczyna tak niewielkiego natężenia działalności wolontariackiej na Zamojszczyźnie i zapewne w wielu innych prowincjonalnych zakątkach Polski – w szczególności działalności niebędącej charytatywną ? W moej ocenie najważniejszą przyczyną jest odpływ młodych ludzi do dużych miast. Związane jest to z niedoborem dobrze płatnych miejsc pracy w małych ośrodkach i rosnącymi oczekiwaniami ludzi młodych wobec życia. Młodzież, będąca zazwyczaj najbardziej odpowiednią kategorią ludzi do zadań wolontariackich nie może angażować się w wolontariat na prowincji, gdyż układa sobie życie w dużych miastach i ewentualnie działa społecznie tamże. Jako inne przyczyny można też wymienić prawie nieistniejącą promocję takiej działalności przez władze samorządowe na tym terenie, małe zaangażowanie trzeciego sektora przez samorządy w zadania tych władz, a także niską świadomość lokalnych społeczności co do możliwości rozwiązania swoich problemów dzięki stowarzyszaniu się.
Co może być zaskakujące dla niektórych czytelników, odpowiedź na pytanie postawione w tytule jest mimo wszystko twierdząca. Ludność z przywoływanej przeze mnie prowincji, mimo że niekoniecznie zamożna, to jednak potrafi angażować się charytatywnie, wspomagając różne zbiórki pieniężnie czy chociażby udostępnieniem w mediach społecznościowych. Spodziewam się, że podobnie sytuacja się przedstawia na wsiach i mniejszych miastach położonych w innych regionach Polski. Osoba pragnąca działać społecznie w oparciu o wolontariuszy na prowincji powinna sprofilować swoją działalność w pierwszej kolejności na pomoc charytatywną, z którą najbardziej kojarzy się w Polsce wolontariat. Pomimo poprawy sytuacji ekonomicznej Polski i Polaków, zwiększenia wydolności i profesjonalizmu struktur administracyjnych państwa czy rozwoju medycyny w ostatnich dwudziestu-trzydziestu latach, to szeroko rozumiana dobroczynność zyskuje największe uznanie i wsparcie wśród różnych typów działalności społecznej nie tylko na polskiej prowincji, ale szerzej: w skali całego kraju. Niezależnie od poglądów religijnych, należy zgodzić się z ewangelicznymi słowami Jezusa Chrystusa: „Bo ubogich zawsze macie u siebie (…)”.5 Inicjatywy pomocy ubogim, a także szerzej; osobom ciężko chorym i starszym są szczególnie wspierane przez zwykłych Polaków, także tych prowincji – do takiej działalności najłatwiej też będzie zwerbować osoby, chcące nieodpłatnie poświęcić swój czas i energię by pomagać przy jakimś przedsięwzięciu. Dopiero mając do dyspozycji grupę oddanych wolontariuszy i wypracowane doświadczenia, można rozwijać działalność na innych polach, niż klasyczna dobroczynność. W wielu przypadkach jednak będzie to utrudnione ze względu na konieczność wypracowania „od zera” postaw związanych z działaniem na rzecz lokalnej społeczności. Daje się jednak zauważyć potencjał w zagospodarowaniu tematyki problemów rolników czy edukacji dot. historii lokalnej.
Marcin Witkowski
1.Dane dostępne po użyciu wyszukiwarki KRS, dostępnej na stronie internetowej: https://wyszukiwarka-krs.ms.gov.pl/.
2.Tamże.
3.Dane z witryny Urzędu Statystycznego w Krakowie, dostępne na stronie internetowej: https://krakow.stat.gov.pl/zakladka2/
4.Dane Urzędu Statystycznego w Lublinie dostępne w witrynie: https://lublin.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_lubelskie/portrety_gmin/powiat_zamojski/gmina_miaczyn.pdf.
Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej Adres korespondencyjny: ul. św. Filipa 23/3, 31-150 Kraków
WWW.STUDENCIDLARP.PL
Adres korespondencyjny oddziału warszawskiego: Fundacja im. Janusza Kurtyki Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów ul. Rakowiecka 37 02-251 Warszawa z dopiskiem "do Stowarzyszenia Studenci dla Rzeczypospolitej"
