Początki aktywności politycznej kobiet

Sytuacja kobiet polskich w czasie pierwszej wojny światowej była bardzo trudna i skomplikowana. Ponieważ Rzeczpospolita w tym czasie była pod zaborami i jej granice zmieniały się w wyniku działań wojennych, wiele z nich zostało zmuszonych do podjęcia pracy zarobkowej, aby zastąpić mężczyzn, którzy byli zaangażowani w walkę. Wojna ta przyczyniła się do zapoczątkowania zmian w sytuacji kobiet późniejszej II RP.

Kobiety polskie brały udział w pracy produkcyjnej, np. w przemyśle zbrojeniowym, oraz jako sanitariuszki i pielęgniarki. Wiele z nich również brało udział w ruchu sufrażystek, domagając się praw wyborczych. W Polsce istniały również różne organizacje kobiece, takie jak Narodowa Organizacja Kobiet czy Polski Związek Kobiet Katolickich, które walczyły o prawa kobiet i promowały ich udział w życiu publicznym.

Jednak w wojnie tej zginęło wiele kobiet, zarówno jako żołnierki, jak i cywile. Inne doświadczyły cierpienia i traumy. W rezultacie pierwsza wojna światowa przyczyniła się do zmian w sytuacji kobiet w Polsce i wzmocniła ruchy emancypacyjne w kraju. Przyczyniła się również do upadku monarchii i powstania nowych państw na terenie byłych zaborów polskich, co miało wpływ na sytuację kobiet w nowo powstałych państwach. W okresie międzywojennym w Polsce nastąpiły znaczące zmiany w prawach kobiet, takie jak uzyskanie praw wyborczych czy możliwość uczestnictwa w życiu publicznym.

Narodowa Demokracja, zwana również Endecją, była polskim ruchem narodowym i narodowym-konserwatywnym, który powstał w latach 90. XIX wieku. Endecja była polską organizacją polityczną, która gromadziła głównie mężczyzn, jednak w latach 20. i 30. XX wieku istniały również grupy kobiet związane z endecją. Endecja kobiet, zwana również "Młodą Endecją", działała głównie w Warszawie i skupiała się na promowaniu konserwatywnych wartości rodzinnych. Endecja kobiet organizowała również manifestacje i uliczne zamieszki oraz brała udział w akcjach charytatywnych. Wśród liderów endecji kobiet były m.in. Maria-Teresa Walewska i Maria H. Chodakowska. W późniejszych latach endecja kobiet stopniowo traciła na znaczeniu, a jej działalność została znacznie ograniczona po wojnie.

Wiele kobiet związało się z ruchem endecji, głównie z powodu przekonania o konieczności obrony polskości i chrześcijaństwa. W niniejszym artykule skupimy się na roli kobiet w Narodowej Demokracji, przyglądając się ich zaangażowaniu w działalność Endecji, ich wpływowi na rozwój ideologii narodowej, osiągnięciom i wpływowi na polską historię.

Kobiety w Polsce w okresie narodowej demokracji, czyli w latach 1918-1939, były postrzegane przez rządzących jako podporządkowane mężczyznom. W ówczesnym ustroju politycznym kobiety nie mogły brać udziału w wyborach ani pełnić funkcji publicznych. Mimo to, wiele kobiet aktywnie uczestniczyło w życiu politycznym i społecznym kraju, walcząc o swoje prawa i udział w decydowaniu o sprawach publicznych.

Kobiety aktywnie uczestniczyły również w ruchu socjalistycznym, działając w związkach zawodowych i partiach lewicowych. Wielu działaczek socjalistycznych brało udział w walkach o prawa robotnicze i udział kobiet w życiu politycznym. Wiele z nich było aresztowanych i skazywanych na kary więzienia za swoją działalność polityczną.

Kobiety z ruchu narodowego również działały na rzecz swoich praw i udziału w życiu politycznym. Pochodziły z różnych środowisk i działały na rzecz rozwoju kultury narodowej oraz promowania równouprawnienia.

Kobiety w Narodowej Demokracji odgrywały ważną rolę, choć ich pozycja była zdecydowanie niższa niż mężczyzn. Wiele kobiet związało się z ruchem endecji, głównie z powodu przekonania o konieczności obrony polskości i chrześcijaństwa. Duża ich część była aktywnymi działaczkami i działało w organizacjach endecji, takich jak Liga Kobiet Polskich czy Związek Polskich Kobiet Katolickich.

Narodowa Organizacja Kobiet (NOK) była polską organizacją kobiecą, która działała w okresie międzywojennym. NOK powstała w 1922 roku jako odpowiedź na potrzebę zrzeszenia kobiet polskich w jedną organizację, która mogłaby reprezentować ich interesy i promować ich udział w życiu publicznym.

Celem NOK było zwiększenie udziału kobiet w życiu publicznym poprzez ich edukację i umożliwienie im udziału w pracach samorządowych. Organizacja ta skupiała się również na promowaniu równości płci oraz praw kobiet do wyboru zawodu i edukacji. NOK wspierała również działania na rzecz poprawy warunków pracy kobiet oraz ich praw socjalnych.

NOK była również zaangażowana w działalność charytatywną, zwłaszcza w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz wsparcia dla ubogich i potrzebujących. W ramach swojej działalności organizacja ta prowadziła również liczne kampanie informacyjne oraz szkolenia dla kobiet.

W ciągu swojego istnienia NOK stała się jedną z najważniejszych organizacji kobiecych w Polsce i miała duży wpływ na rzecz poprawy sytuacji kobiet w kraju. Wiele kobiet zostało wybranych do samorządów dzięki wsparciu NOK, co przyczyniło się do zwiększenia ich udziału w życiu publicznym. Organizacja ta była również ważnym głosem w debacie publicznej, podejmując różnorodne tematy związane z prawami kobiet i ich rolą w społeczeństwie.

Gabriela Balicka (1871-1962)

Jak botaniczka Gabriela Balicka została posłanką, by walczyć o prawa dla Polek i otworzyć im drogę do władzy. Była polską działaczką społeczną i polityczną, która znana była głównie ze swojej działalności na rzecz praw kobiet i polepszenia ich sytuacji w Polsce. W młodości zaangażowała się w działalność ruchu kobiecego, szczególnie w zakresie promocji równości płci i praw kobiet do edukacji i pracy.

Najważniejszym dziełem Balickiej w pierwszej kadencji była zmiana prawa cywilnego, które znacząco ograniczały wolność kobiet. Ówczesne prawo, które bazowało na kodeksie Napoleona stawiało kobiety, dzieci i niepełnosprawnych na tym samym miejscu, a żony musiały być posłuszne mężowi.

Wszystko zmieniło się jednak, gdy wielu mężczyzn walczyło za ojczyznę, a kobiety, by zapewnić byt rodzinie, podejmowały pracę, zarządzały majątkiem i kształciły się na studiach wyższych - co wcześniej było nie do pomyślenia.

Sfinansowano ze środków Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033 – Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.