Nasz pierwszy Prelegent zajmuje się ekonomią instytucjonalną, czynnikami konkurencyjności międzynarodowej, a także katolicką nauką społeczną. Profesor Dołęgowski jest współpracownikiem Centrum Myśli Jana Pawła II i opiekunem koła naukowego Badań nad Konkurencyjnością. Aktywnie działa na rzecz dialogu społecznego - propagując format debat oksfordzkich i Lincoln-Douglas.

Spotkanie w ramach Akademii dotyczyło korzeni i ewolucji katolickiej nauki społecznej (KNS) - od czasów starożytnych (Klemens Aleksandryjski: ,,Czy jest moralnym się bogacić?”) przez czasy schizmy wschodniej, tomizmu i odrodzenia (m.in. Szkoła z Salamanki pierwszy raz opisująca fenomen inflacji po napływie kruszców z Nowego Świata). Czasy reformacji to także rozłam w łonie Kościoła - skutkujący także rozłamem moralnym. Chociażby kalwinizm głosił, że praca i bogacenie się jest powołaniem, a lenistwo jest grzechem oraz propagował ideę predestynacji - zgodnie z którą Bóg powołuje z chwilą narodzin do zbawienia lub potępienia, czego oznaki można dostrzec już podczas ,,ziemskiego życia” (a zatem biedak jest prawdopodobnie potępiony, a bogaczowi Bóg sprzyja). 

Analiza KNS została zakończona na czasach współczesnych, jej kamieniem milowym była pierwsza encyklika poświęcona bezpośrednio zagadnieniom społeczno-ekonomicznych (,,Rerum Novarum” Leona XIII z roku 1891), opublikowana w czasach napięć między laickimi państwami narodowymi, masonerią a Kościołem katolickim. To także czas napięć klasowych między robotnikami a kapitalistami, co groziło wybuchem międzynarodowej, socjalistycznej rewolucji. Encyklika formułowała zarówno krytykę socjalizmu (m.in. wspólnej własności, czy nadmierną ingerencję państwa), jak i nieograniczonego kapitalizmu. Kolejne encykliki wydawane w rocznicę Rerum novarum zdołały zaproponować własny ustrój społ.-gosp. Przykładem była doktryna korporacjonizmu (zaproponowana w encyklice Piusa XI Quadragesimo anno - ,,w czterdziestolecie”), nawiązująca do idei średniowiecznych gildii i cechów (tj. korporacji). Wcielano ją w życie z różnym skutkiem m.in. w Portugalii rządzonej przez Antonio Salazara, czy Austrii pod rządami Engelberta Dolfussa i Kurta von Schuschnigga. Myśl katolicka po Soborze Watykańskim II już nie wspomina o korporacjonizmie, tylko koncentruje się na m.in. godności pracy ludzkiej (Jan Paweł II), czy integralnym rozwoju człowieka (Benedykt XVI).

Dr inż. Jerzy Majcher, ,,Przyszłość polskiej energetyki atomowej”

Nasz kolejny Prelegent jest praktykiem z ponad 40-letnim doświadczeniem w dziedzinie energetyki. Spotkanie cieszyło się dużym zainteresowaniem ze strony uczestników – wykład połączony z ożywioną dyskusją trwał ponad dwie godziny. W ramach wstępu Doktor Majcher z wielką pasją opowiedział nam o wielu technicznych aspektach wykorzystywania różnych źródeł energii. Poprzez proste wyliczenia i statystyki porównana została efektywność spalania węgla i biomasy w porównaniu do źródeł odnawialnych (wiatr i słońce) oraz technologii wodorowych. Podczas spotkania Pan Doktor wyczerpująco uzasadnił krytykę unijnej polityki klimatycznej polegającej na bardzo szybkim zastępowaniu konwencjonalnych źródeł energii (takich jak węgiel) instalacjami OZE, niepracującymi przez większą część roku. Nieefektywność OZE oraz wojna za wschodnią granicą już doprowadziła do ogromnych wzrostów cen energii. Omówionych zostało także wiele patologii związanych z handlem na giełdach energii (tzw. mechanizm merit order). W części właściwej omówiono typy kontraktów na budowę trzech elektrowni jądrowych na terytorium Polski, w szczególności kontrakt z amerykańską firmą Westinghouse i efektywność energetyczną uranu, która jest niezwykle wysoka w porównaniu z innymi źródłami energii.

Dyrektor Marek Skawiński (Departament Polityki Makroekonomicznej w Ministerstwie Finansów), ,,Polityka makroekonomiczna - remedium na czasy kryzysu”  

Podczas spotkania omówiono podstawowe wskaźniki koniunktury (inflacja, bezrobocie, wzrost PKB). Nasz Prelegent udzielił bardzo wyczerpujących odpowiedzi na pytania postawione przez uczestników:

Dlaczego wzrost gospodarczy Polski po roku 1989 był tak duży? 

Przede wszystkim dzięki dobrze wykształconym specjalistom (kapitał ludzki wytworzony podczas PRL), mogliśmy produkować zaawansowane dobra - po znacznie niższych kosztach niż Europa Zachodnia. W naszym przypadku czynniki, takie jak graniczenie z Niemcami i akcesja do Unii Europejskiej, również miały duży wpływ na wzrost PKB. 

Jak okres pandemii COVID-19 i wojny na Ukrainie wpłynął na polską gospodarkę? 

• relatywnie dobra ogólna sytuacja - odnotowaliśmy jedynie spowolnienie, podczas gdy reszta gospodarek doświadczyła silnych spadków PKB

• W ,,wojennym” roku 2022 zdołaliśmy uniknąć technicznej recesji (czyli spadku PKB kwartał do kwartału, przez dwa kwartały z rzędu), przeżyliśmy niewielkie osłabienie

• Według analiz przeprowadzonych przez zespół Dyrektora Skawińskiego obecna inflacja jest aż w ⅔ spowodowana wojną na Ukrainie (przerwanie ciągłości dostaw, kryzys surowcowy), a jedynie w ⅓ polityką fiskalną polskiego rządu. 

• zdrowe finanse publiczne - relatywnie niski dług publiczny wynoszący ok. 50% PKB w porównaniu do reszty Europy (śr. poziom długu u UE - 90% PKB), ponadto przeważa zadłużenie krajowe (ok. ¾ całego długu), co jest dobrą wiadomością. 

• osłabienie się (deprecjacja) naszej waluty wobec obcych walut jest pozytywną wiadomością dla naszych eksporterów (większa siła nabywcza konsumentów za granicą, gdyż mogą kupić więcej naszej waluty za tyle samo EUR czy USD), to zapobiega spadkom PKB

Jakie są przewidywania na obecny rok? 

• delikatne spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego (wzrost PKB wyniesie ok. 4%)

• od marca 2023 roku, prognozowany spadek inflacji (rok do roku) poniżej 10% (średnioroczna wyniesie 13.5 % w b.r. wobec 14.4% w 2022 roku), spadek inflacji w większości państw europejskich 

• wciąż bardzo niskie bezrobocie

• utrzymanie poziomu konsumpcji dzięki uchodźcom z Ukrainy, 

• pogłębienie się problemów demograficznych (które, co zaskakujące, rozpoczęły się już w latach 80., kiedy to wskaźnik dzietności spadł poniżej 2, co jest poziomem zastępowalności pokoleń) 

Dr Tomasz Filipiak (Szkoła Giełdowa Fundacji GPW): ,,Jak zacząć inwestować - droga inwestora” 

Doktor Tomasz Filipiak jest od ponad 25 lat aktywnym inwestorem i wykładowcą w Szkole Giełdowej Fundacji GPW. Warsztaty dotyczyły tematyki inwestycji - zostały omówione podstawowe klasy aktywów (akcje, obligacje), błędy początkujących inwestorów, takie jak ślepe kierowanie się rekomendacjami domów maklerskich, co przynosi często odwrotny skutek od zamierzonego, a także podstawowe formacje pojawiające się na wykresach (np. wyznaczenie linii trendu - łączenie ,,dołków”, trend jest rosnący, kiedy następny dołek jest wyżej od poprzedniego, czy tzw. świece japońskie). Inwestor musi akceptować ryzyko - być gotowym na poniesienie strat. Częściowo ich ograniczanie jest możliwe poprzez mechanizm stoploss (automatyczna sprzedaż akcji, gdy ich cena spadnie do ustalonego przez nas poziomu). Nasz Prelegent omówił także sposoby dokonywania inwestycji - długa pozycja (klasyczne granie ,,na wzrosty”) vs. krótka pozycja (tzw. shortowanie, granie na spadki polegające na natychmiastowym sprzedaniu akcji i odkupieniu po pewnym czasie, często oparte o dźwignię pomnażającą zyski bądź straty). Dr Filipiak pokazał również narzędzia przydatne w analizie technicznej aktywów i polecił strony internetowe przydatne w analizie (Stockwatch, Tradingview, czy Bulkowski’s Blog) oraz książki (,,Zawód: inwestor giełdowy” Eldera, ,,Inteligentny inwestor” Benjamina Grahama). 

Dr Maciej Gurtowski (UMK), warsztaty: ,,Czy Polska przetrwa rewolucję cyfrową”

Niezwykle ciekawe warsztaty zostały poprowadzone przez dr. Macieja Gurtowskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nasz Prelegent jest także uczniem i współpracownikiem prof. Andrzeja Zybertowicza, a także ekspertem Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego. W swojej działalności naukowej zajmuje się: ekonomią instytucjonalną, ciemną stroną ludzkich zachowań (korupcją, nepotyzmem, mafią), oraz wpływem zmian technologicznych na współczesne społeczeństwa. 

Warsztaty dotyczyły tematyki rewolucji cyfrowej. Pozwoliły one intensywnie zaangażować uczestników, poprzez zadania, takie jak zmierzenie swojej aktywności cyfrowej, czy wymienienie czynności niepodlegających ucyfrowieniu. 

W kontekście tematyki spotkania, jak zauważa nasz Prelegent, Polska może mieć problem z dostosowaniem się do nowych czasów, gdyż nasza tożsamość i kultura narodowa jest związana z cywilizacją rolniczą (próbą zerwania z tym dziedzictwem były np. ,,Myśli nowoczesnego Polaka” Romana Dmowskiego). Obecnie natomiast mówi się nie tyle, o kapitalizmie jako takim, ale o kapitalizmie cyfrowym, bądź dosadniej, kapitalizmie inwigilacji (polecana lektura - ,,Wiek kapitalizmu inwigilacji” Shoshany Zuboff). Taki model kapitalizmu stanowi naturalne zagrożenie dla bezpieczeństwa i suwerenności poszczególnych państw narodowych, w tym Polski. Przodujące w takim modelu ekonomicznym korporacje big-tech tworzą potężny oligopol, a w swoich działaniach posługują się:

a) inwigilacją (zbieranie ogromnej ilości danych o użytkownikach, politykach, służbach, czy instytucjach)

b) manipulacją (poprzez algorytmy i neuromarketing kształtują decyzje i poglądy Polaków), c) uzależnianiem użytkowników (problemy zdrowia fizycznego i psychicznego, szczególnie wśród nastolatek)

d) bezpośrednim wpływem na politykę (casus zablokowania konta prezydenta Trumpa na Twitterze, czy zasilenie kampanii Kamali Harris pieniędzmi od big-techu) oraz szerzeniem nowych ideologii wyrosłych podczas rewolucji kulturowej lat 60. 

Ponadto GAFAM (akronim od: Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft) stanowią dla państwa konkurencję (np. niektóre usługi w czasach pandemii), czy wręcz stanowią przedłużenie amerykańskiego wywiadu (np. współpraca Meta z amerykańskim wywiadem), co może być wyjątkowo niebezpieczne w sytuacji odwrócenia sojuszy. 

Zatem rządy muszą mieć strategię chronienia prywatności obywateli i suwerenności państwa. Doktor Gurtowski przedstawił przegląd narodowych strategii wobec big-techu (USA, Unia Europejska, Chiny, Rosja). Nakreślając wnioski, nasz Prelegent uważa, że jako Polska powinniśmy lobbować na forum unijnym o regulacje dot. ograniczenia śledzenia użytkowników, czy zakresu zbierania danych (profilowania). Należy wypracować własną linię dyplomacji wobec big-techu. Natomiast w ramach krajowej strategii bezpieczeństwa moglibyśmy opracować plan na wypadek odłączenia Polski od usług wielkich firm technologicznych - być jako społeczeństwo gotowi nawet na okresowe przejście na tryb analogowy. We własnym życiu natomiast warto pomyśleć nad propagowaniem pewnej osobistej higieny związanej z technologiami (ograniczać i kontrolować czas poświęcony na social media, ,,patrzenie się w ekrany”, tylko celowe korzystanie z urządzeń)

Dofinansowano ze środków Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033, NIW-CRSO