Święta, święta i po świętach… Historia obchodów Bożego Narodzenia w Polsce
Święta Bożego Narodzenia są jednym z najważniejszych świąt w Polsce i wiążą się z wieloma tradycjami i obyczajami. Rozpoczynają się 24 grudnia wigilią, czyli uroczystą kolacją. W Polsce obowiązuje zwyczaj jedzenia 12 potraw, które symbolizują 12 miesięcy roku lub, według Kościoła, liczbę 12 apostołów. Dania te są bardzo zróżnicowane, ale powinny być postne. Najczęściej obejmują ryby, kapustę z grzybami, barszcz z uszkami, kutię, kompot z suszu oraz pierogi z kapustą i grzybami. Podczas Wigilii wspomina się zmarłych i składa sobie nawzajem życzenia. Choinka ozdobiona jest bombkami, łańcuchami oraz innymi ozdobami, a także światełkami. 25 grudnia to Boże Narodzenie, Polacy uczestniczą w mszach świętych i spędzają czas z rodziną. Podobnie 26 grudnia, czyli w drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia, zwany Świętym Szczepanem. W naszym kraju okres świąteczny jest okazją do odwiedzania rodziny i przyjaciół, a także ucztowania i zabawy. W tym czasie często też organizowane są jarmarki bożonarodzeniowe, na których kupić można rękodzieła i tradycyjne polskie potrawy.
W starożytnej Europie obchodzono wiele różnych świąt związanych z zimowym przesileniem. Były one obchodzone przez różne plemiona, które zamieszkiwały tereny obecnej Polski. Jednym z najważniejszych świąt była Jutrznia, która obchodzona była w okresie zimowego przesilenia, czyli między 21 grudnia a 21 stycznia. Święto to miało na celu ochronę przed złymi mocami i zapewnienie pomyślności na przyszłość. Podczas Jutrzni odtwarzano sceny związane z narodzinami Chrystusa. Innym ważnym świętem była Matka Zima, która obchodzona była między 6 a 7 stycznia. Poświęcone jest bogini zimy, która miała chronić ludzi przed duchami i zapewnić im szczęście w nadchodzącym roku. Ludzie w ramach rytuałów i obrzędów palili ogniska, składali ofiary oraz wspólnie ucztowali. Wraz z chrystianizacją Polski te święta zaczęły przybierać formę, którą znamy dzisiaj. Wiele starych świąt zostało zastąpionych nowymi, chrześcijańskimi świętami. Mimo to wiele starych tradycji i obyczajów zostało zachowanych i wciąż jest kultywowanych w Polsce. W średniowieczu obchodzone były głównie Boże Narodzenie, Wielkanoc, Zielone Świątki, Boże Ciało i Wszystkich Świętych. Obchody tych świąt były związane z kultem i religią chrześcijańską i obejmowały udział w mszach świętych, modlitwy i składanie ofiar. W Polsce obchodzone były również inne ważne święta, takie jak Trzech Króli, które obchodzone było 6 stycznia i zostało poświęcone pamięci Mędrców ze Wschodu, którzy przynieśli Dzieciątku Jezus dary. Podczas świętowania organizowano różne festyny i jarmarki, na których można było kupić rękodzieło i tradycyjne potrawy. Były też obchodzone były również różne święta zawodowe, takie jak święto rzemieślników czy święto rolników.
Podczas I wojny światowej święta były trudne dla wielu ludzi, ponieważ wiele rodzin było rozdzielonych lub miało kogoś bliskiego, biorącego udział w wojnie. Wiele krajów, w tym Polska, znajdowało się pod okupacją i niektóre tradycje były trudne do zachowania w takich warunkach. Mimo to ludzie starali się zachować jak najwięcej z tradycji świątecznych, takich jak przygotowywanie specjalnych potraw i dekorowanie domów. W wielu miejscach organizowano też specjalne msze lub nabożeństwa dla żołnierzy i ich rodzin. Niektóre kraje, takie jak Niemcy i Austria, zdecydowały się na zawieszenie ofensywy wojskowej w czasie świąt Bożego Narodzenia w 1914 roku, co zostało potocznie nazwane "miracle of Christmas".
Chociaż wojna nie została zatrzymana całkowicie, ta chwila przerwy pozwoliła żołnierzom po obu stronach na odpoczynek i czas ze swoimi rodzinami. Ogólnie rzecz biorąc, święta podczas I wojny światowej były trudne i pełne niepewności dla wielu ludzi, ale mimo to ludzie starali się zachować jak najwięcej z tradycji i radości związanych ze świętami.
Polacy, którzy zostali wysłani na Syberię w XIX wieku po powstaniach narodowych, mogli mieć trudności z zachowaniem tradycji świątecznych, szczególnie jeśli byli odseparowani od swoich rodzin i bliskich. Wiele osób mogło jednak starać się zachować jak najwięcej z tradycji świątecznych, takich jak przygotowywanie specjalnych potraw i dekorowanie domów, nawet w trudnych warunkach panujących w tamtych warunkach. Wigilia mogła być również połączeniem tradycji polskich i lokalnych tradycji syberyjskich, a także czasem spędzanym z rodziną i przyjaciółmi, zwykle przy wspólnym biesiadowaniu i zabawie. W niektórych przypadkach Polacy mogli też uczestniczyć w specjalnych mszach lub nabożeństwach w stylu prawosławnym, a także praktykować inne tradycyjne elementy prawosławnych świąt, takie jak adoracja ikon i modlitwy przed obrazami. Wigilia na Syberii w XIX wieku dla Polaków była trudna i odległa od tradycyjnych świąt Bożego Narodzenia, ale wiele osób pewnie starało się zachować jak najwięcej z tradycji i radości związanych ze świętami.
Święta Bożego Narodzenia w czasach PRL-u, czyli w okresie panowania komunistycznego w Polsce, różniły się od tradycyjnych świąt Bożego Narodzenia w innych krajach. W PRL-u święta były zdominowane przez ideologię komunistyczną i promowanie pewnych wartości oraz symboli, takich jak internacjonalizm i braterstwo ludów. W tym czasie niektóre tradycyjne elementy świąt, takie jak adoracja Betlejem i kolędowanie, były ograniczane lub wręcz zabronione. W zamian promowano inne aktywności, np. wspólne biesiadowanie i występy artystyczne. Mimo to wielu ludzi w PRL-u starało się zachować jak najwięcej z tradycji świątecznych, takich jak przygotowywanie specjalnych potraw i dekorowanie domów. Wiele rodzin również nadal praktykowało kolędowanie i adorację Betlejem, chociaż niektórzy robili to w ukryciu lub w kameralnym gronie, aby uniknąć konfliktu z władzami. Święta w PRL-u były inne niż te, które znamy dzisiaj, ale mimo to ludzie starali się zachować jak najwięcej z tradycji i radości związanych ze świętami.
Pomimo różnych trudności, występujących na drodze polskiej historii, rodacy zawsze starali się obchodzić i adorować to ogromnie ważne dla nas Święto, jakim jest Boże Narodzenie. Grudniowy okres łączy Polaków od pokoleń, nieważne w jak trudnej sytuacji się znajdowali.
Sfinansowano ze środków Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033 – Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.
"3 pytania o ..." to nowa seria podcastów poświęcona zagadnieniom trzeciego sektora, pracy społecznej oraz rozwoju z perspektywy działaczy środowisk młodzieżowych. Każdy odcinek w krótkiej formie będzie poruszać inne tematy związane z kulturą, gospodarką oraz polityką.
Gościem pierwszego odcinka jest Kamil Giera - społecznik, koordynator wielu projektów, były prezes Stowarzyszenia Studenci dla Rzeczypospolitej, współtwórca strategii młodzieżowej polityki.
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych z NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO.
Początki aktywności politycznej kobiet
Sytuacja kobiet polskich w czasie pierwszej wojny światowej była bardzo trudna i skomplikowana. Ponieważ Rzeczpospolita w tym czasie była pod zaborami i jej granice zmieniały się w wyniku działań wojennych, wiele z nich zostało zmuszonych do podjęcia pracy zarobkowej, aby zastąpić mężczyzn, którzy byli zaangażowani w walkę. Wojna ta przyczyniła się do zapoczątkowania zmian w sytuacji kobiet późniejszej II RP.
Kobiety polskie brały udział w pracy produkcyjnej, np. w przemyśle zbrojeniowym, oraz jako sanitariuszki i pielęgniarki. Wiele z nich również brało udział w ruchu sufrażystek, domagając się praw wyborczych. W Polsce istniały również różne organizacje kobiece, takie jak Narodowa Organizacja Kobiet czy Polski Związek Kobiet Katolickich, które walczyły o prawa kobiet i promowały ich udział w życiu publicznym.
Jednak w wojnie tej zginęło wiele kobiet, zarówno jako żołnierki, jak i cywile. Inne doświadczyły cierpienia i traumy. W rezultacie pierwsza wojna światowa przyczyniła się do zmian w sytuacji kobiet w Polsce i wzmocniła ruchy emancypacyjne w kraju. Przyczyniła się również do upadku monarchii i powstania nowych państw na terenie byłych zaborów polskich, co miało wpływ na sytuację kobiet w nowo powstałych państwach. W okresie międzywojennym w Polsce nastąpiły znaczące zmiany w prawach kobiet, takie jak uzyskanie praw wyborczych czy możliwość uczestnictwa w życiu publicznym.
Narodowa Demokracja, zwana również Endecją, była polskim ruchem narodowym i narodowym-konserwatywnym, który powstał w latach 90. XIX wieku. Endecja była polską organizacją polityczną, która gromadziła głównie mężczyzn, jednak w latach 20. i 30. XX wieku istniały również grupy kobiet związane z endecją. Endecja kobiet, zwana również "Młodą Endecją", działała głównie w Warszawie i skupiała się na promowaniu konserwatywnych wartości rodzinnych. Endecja kobiet organizowała również manifestacje i uliczne zamieszki oraz brała udział w akcjach charytatywnych. Wśród liderów endecji kobiet były m.in. Maria-Teresa Walewska i Maria H. Chodakowska. W późniejszych latach endecja kobiet stopniowo traciła na znaczeniu, a jej działalność została znacznie ograniczona po wojnie.
Wiele kobiet związało się z ruchem endecji, głównie z powodu przekonania o konieczności obrony polskości i chrześcijaństwa. W niniejszym artykule skupimy się na roli kobiet w Narodowej Demokracji, przyglądając się ich zaangażowaniu w działalność Endecji, ich wpływowi na rozwój ideologii narodowej, osiągnięciom i wpływowi na polską historię.
Kobiety w Polsce w okresie narodowej demokracji, czyli w latach 1918-1939, były postrzegane przez rządzących jako podporządkowane mężczyznom. W ówczesnym ustroju politycznym kobiety nie mogły brać udziału w wyborach ani pełnić funkcji publicznych. Mimo to, wiele kobiet aktywnie uczestniczyło w życiu politycznym i społecznym kraju, walcząc o swoje prawa i udział w decydowaniu o sprawach publicznych.
Kobiety aktywnie uczestniczyły również w ruchu socjalistycznym, działając w związkach zawodowych i partiach lewicowych. Wielu działaczek socjalistycznych brało udział w walkach o prawa robotnicze i udział kobiet w życiu politycznym. Wiele z nich było aresztowanych i skazywanych na kary więzienia za swoją działalność polityczną.
Kobiety z ruchu narodowego również działały na rzecz swoich praw i udziału w życiu politycznym. Pochodziły z różnych środowisk i działały na rzecz rozwoju kultury narodowej oraz promowania równouprawnienia.
Kobiety w Narodowej Demokracji odgrywały ważną rolę, choć ich pozycja była zdecydowanie niższa niż mężczyzn. Wiele kobiet związało się z ruchem endecji, głównie z powodu przekonania o konieczności obrony polskości i chrześcijaństwa. Duża ich część była aktywnymi działaczkami i działało w organizacjach endecji, takich jak Liga Kobiet Polskich czy Związek Polskich Kobiet Katolickich.
Narodowa Organizacja Kobiet (NOK) była polską organizacją kobiecą, która działała w okresie międzywojennym. NOK powstała w 1922 roku jako odpowiedź na potrzebę zrzeszenia kobiet polskich w jedną organizację, która mogłaby reprezentować ich interesy i promować ich udział w życiu publicznym.
Celem NOK było zwiększenie udziału kobiet w życiu publicznym poprzez ich edukację i umożliwienie im udziału w pracach samorządowych. Organizacja ta skupiała się również na promowaniu równości płci oraz praw kobiet do wyboru zawodu i edukacji. NOK wspierała również działania na rzecz poprawy warunków pracy kobiet oraz ich praw socjalnych.
NOK była również zaangażowana w działalność charytatywną, zwłaszcza w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz wsparcia dla ubogich i potrzebujących. W ramach swojej działalności organizacja ta prowadziła również liczne kampanie informacyjne oraz szkolenia dla kobiet.
W ciągu swojego istnienia NOK stała się jedną z najważniejszych organizacji kobiecych w Polsce i miała duży wpływ na rzecz poprawy sytuacji kobiet w kraju. Wiele kobiet zostało wybranych do samorządów dzięki wsparciu NOK, co przyczyniło się do zwiększenia ich udziału w życiu publicznym. Organizacja ta była również ważnym głosem w debacie publicznej, podejmując różnorodne tematy związane z prawami kobiet i ich rolą w społeczeństwie.
Gabriela Balicka (1871-1962)
Jak botaniczka Gabriela Balicka została posłanką, by walczyć o prawa dla Polek i otworzyć im drogę do władzy. Była polską działaczką społeczną i polityczną, która znana była głównie ze swojej działalności na rzecz praw kobiet i polepszenia ich sytuacji w Polsce. W młodości zaangażowała się w działalność ruchu kobiecego, szczególnie w zakresie promocji równości płci i praw kobiet do edukacji i pracy.
Najważniejszym dziełem Balickiej w pierwszej kadencji była zmiana prawa cywilnego, które znacząco ograniczały wolność kobiet. Ówczesne prawo, które bazowało na kodeksie Napoleona stawiało kobiety, dzieci i niepełnosprawnych na tym samym miejscu, a żony musiały być posłuszne mężowi.
Wszystko zmieniło się jednak, gdy wielu mężczyzn walczyło za ojczyznę, a kobiety, by zapewnić byt rodzinie, podejmowały pracę, zarządzały majątkiem i kształciły się na studiach wyższych - co wcześniej było nie do pomyślenia.
Sfinansowano ze środków Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033 – Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.
Przyczyny klęski Powstania Listopadowego
W nocy z 29 na 30 listopada 1830 o godzinie 18:00 rozpoczęło się Powstanie Listopadowe - największy zryw wolnościowy Polaków w czasie zaborów. Królestwo Polskie było tylko małym państwem w Europie Środkowej. Poza jego granicami pozostawała ogromna liczba ludzi czujących się Polakami, a teraz zmuszonych do bycia poddanymi Habsburgów, Hohenzollernów czy Romanowych. Polacy nie mogli zaakceptować zniewolenia Ojczyzny. Do tego car Aleksander I nie przestrzegał konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 roku. Wprowadził cenzurę i ograniczył wolność słowa. W międzyczasie Belgowie zbuntowali się przeciw włączeniu do Królestwa Niderlandów, a we Francji nastąpiła udana rewolucja lipcowa, kiedy to Karol X (legalny monarcha uznany przez władców państw Świętego Przymierza) został obalony. Wydarzenia te zagrzewało polskich spiskowców do działania i prowokowały Mikołaja I do zbrojnej interwencji w obronie Burbonów. Armia Królestwa Polskiego musiałaby ruszyć z Rosjanami na Paryż. Zapowiedź wykorzystania Polaków do stłumienia rewolucji we Francji i Belgii wywołała wrzenie w polskim wojsku.
Trudno nie docenić wpływu literatury romantycznej na ówczesne nastroje polskiej inteligencji. Romantyzm polski, jak chyba żaden inny, związał się silnie z aspiracjami niepodległościowymi Polaków. Jednak na drodze ku wolności stały liczne przeszkody, które w rezultacie przyczyniły się do naszej klęski.
Jedną z nich było brak wiary w zwycięstwo. Wśród polskiego przywództwa politycznego i wojskowego panowała niewiara w możliwość zwycięstwa, co owocowała chwiejnością i brakiem zdecydowanych czynów. Brak wiary w powodzenie buntu, skutkował dążenie do jak najszybszego i bezpiecznego zakończenia Powstania. Podczas ataku na Belweder (w celu porwania wielkiego księcia Konstantego, który miał być kartą przetargową w rozmowach z carem) członkowie sprzysiężenia mieli atakować rosyjskie oddziały znajdujące się w Warszawie. Plan się nie powiódł. Konstanty zbiegł, a oficerowie nie chcieli przystąpić do powstania, które ich zdaniem nie miało szansy na powodzenie. Na pewno częściowy wpływ miało ścieranie się tendencji konserwatywno – lewicowych odnośnie prowadzenia walk. Obóz konserwatywny, w skład którego wchodziła część wyższych oficerów, dążył do porozumienia się z carem, tym samym celowo opóźniał działania militarne. Najlepszym przykładem jest dyktatura gen. Chłopickiego, który podczas pełnienia funkcji dyktatora nawet nie spróbował przygotować Królestwa do walki. Wartym wspomnienia jest też Adam Jerzy Czartoryski (również Konserwatysta), który nie wierzył w nasze zwycięstwo, ale chciał zminimalizować straty. Liczył głównie na pomoc dyplomatyczną państw europejskich.
Przeciwnicy obozu konserwatystów, byli członkowie Towarzystwa Patriotycznego, na których czele stał Joachim Lelewel. Uważał on, że naród powinien połączyć się w walce o niepodległość. Nie chcieli porozumienia z carem, domagali się prowadzenia wojny aż do odzyskania niepodległości. Z kolei bracia Niemowojscy stali na czele Kaliszanów. Obóz ten postulował przestrzeganie konstytucji, ale nie dążyli do wywołania powstania. Nie uważali, że odzyskanie niepodległości poprzez powstanie jest w ogóle możliwe. Również brak poparcia dla buntu ze strony chłopów; najbardziej wówczas znaczącej grupy, stanowiącej większość polskiego społeczeństwa można określić jako główną przyczynę nieudanej próby wyzwolenia Ojczyzny.
Ówczesny dyktator Skrzynecki marnował czas i trwonił zapał patriotyczny w oczekiwaniu na odpowiedź cara. Odmawiał tworzenia oddziałów mimo, że ochotników nie brakowało. Był niechętny do zwiększania stanu wojska, odrzucił koncepcję uderzenia na Litwę czy pomysł na ewentualną kompanię. Te działania nie spodobały się Polakom, popierającym ideę powstania. W odpowiedzi na bierność Skrzyneckiego, w Warszawie przeprowadzono demonstrację, w wyniku której na stanowisko dyktatora powołano Krukowieckiego. Wewnętrzne konflikty zdecydowanie wpływały na naród Polski. Zdezorientowani obywatele nie byli pewni czego mogą się spodziewać po powstaniu, ani czy opłaca się im w ogóle brać w nim udział. Chaos jaki panował podczas samego zrywu, przyczynił się do pogłębienia niewiary w zwycięstwo i odzyskanie niepodległości.
Zwróćmy również uwagę na szanse militarne powstania. Przede wszystkim zmierzyć się należy z zarzutem, że Polska nie mogła oprzeć się wówczas Rosji z uwagi na dysproporcje w wielkości sił zbrojnych czy populacji. Rosja przeważa pod względem liczby ludności (50 mln przy zaledwie 4,3 mln Królestwa Polskiego). Populacja przeważała zatem ponad 10-krotnie. Również liczba sił zbrojnych była na korzyść zaborców (Rosja 200 tys. a Królestwo Polskie 100 tys.). Jednak należy zwrócić uwagę, że liczba polskich sił była podliczana dopiero po zmobilizowaniu. Natomiast liczba sił rosyjskich to była tylko część faktycznych zasobów militarnych, która została oddelegowana do walki z Królestwem Polskim. Jednak mimo znaczącej przewagi Rosji, Polacy dzielnie stawiali czoła. Stoczone bitwy pod Stoczkiem 14 lutego 1831 czy Dobrem 17 lutego, nie decydowały o wyniku wojny, ale z pewnością poprawiały morale wojska i społeczeństwa polskiego. Dnia 25 lutego 1831 po Grochowem doszło decydującego starcia. Mimo przewagi militarnej Rosji (Polacy dysponowali 40 tys. żołnierzy, Rosjanie zaś 60 tys.) Polakom udało się powstrzymać Rosjan przed zajęciem stolicy i szybkim stłumieniem powstania. Na naszą korzyść przemawiał również fakt, że armia rosyjska przez niemal cały okres kampanii 1831 r. dziesiątkowana była przez epidemię cholery. Co więcej, w Rosji panował wówczas głód, a w miarę przedłużania się walk rosły niepokoje wewnętrzne w cesarstwie, podsycane przez rosyjską prasę, która uderzała w ton patriotyczny. Niestety w bitwie po Ostrołęką 26 maja przez niekompetencje Skrzyneckiego ponieśliśmy klęskę. Porażka załamała polskich żołnierzy, tak bardzo, że przestali oni wierzyć w swoich dowódców i zwycięstwo. Ten fakt postanowił wykorzystać rosyjski dowódca Iwan Paskiewicz. Rosyjska armia postanowiła zaatakować Warszawę od strony zachodniej. Z pomocą Prusaków i przy biernej postawie wojsk polskich, przekroczył Wisłę i ruszył na stolicę Królestwa Polskiego.
Kolejną przyczyną porażki w Powstaniu Listopadowym, był stosunek Europy do losu Polaków. Oczywiście cel Cesarstwa Rosyjskiego klaruje się jasno. Powstanie było wszak zwrócone przeciwko niemu. Tak więc Mikołaj I, cesarz rosyjski i jednocześnie król Polski chciał, aby zostało ono jak najszybciej stłumione oraz by winni zostali ukarani. Kolejnym po Rosji państwem, którego stosunek do Powstania był negatywny to Prusy. Żywiły one obawy, że gdy Polacy odniosą zwycięstwo, upomną się o ziemie utracone. Prusy były żywo zainteresowane wydarzeniami w Królestwie, stojąc po stronie Rosji. Z Francją Powstańcy wiązali największe nadzieje co do pomocy materialnej i militarnej. Jednak mimo zapewnień nie należało się spodziewać jakiejkolwiek pomocy. Francji zależało przede wszystkim na tym, aby nie pogorszyć swoich stosunków z Rosją. Chcieli, by Polska sama dogadała się z Rosją, zawierając umowę bilateralną. Zaproponowali oni Wielkiej Brytanii, aby wspólnie zwrócić się do cara w celu zaprzestania działań wojennych. Król jednak nie wierzył w pozytywne zakończenie tego działania - nie zdecydowali się więc na akcję dyplomatyczną wspólnie z Francją.
Kraje, z którymi powstańcy wiązali największe nadzieje okazały się nieczułe na losy Polski. Liczono też po cichu na pomoc Austrii, która z satysfakcją przypatrywała się problemom Rosji w Królestwie Polski. Jednak była ona bardziej zainteresowana rozwojem wypadków we Włoszech gdzie wybuchła rewolucja w Państwie Kościelnym. Stanowisko Belgii w sprawie powstania w Królestwie było oczywiste. W żadnym innym kraju nie cieszono się tak z sukcesów Polski. Belgia jednak nie chciała zajmować oficjalnego stanowiska i głośno wyrażać swojego zdania, gdyż jej los nie był jeszcze pewny, a mocarstwa europejskie na razie milczały. Prasa belgijska bardzo pochlebnie wypowiadała się o Polsce, natomiast krytycznie wobec Anglii i Francji, oskarżając je o egoizm i obojętność.
Powstanie Listopadowe, którego celem było odzyskanie niepodległości lub zmuszenie cara do przestrzegania konstytucji, zakończyło się klęską. Każdy z przytoczonych aspektów, był mocno znaczący, jednak podstawową przyczyną porażki była dysproporcja sił. Polacy sami wątpili w swoje zwycięstwo - nie można się dziwić, że kraje Europy nie chciały włączać się w nieswoją wojnę. Prusy od początku były wrogo nastawione, Francja i Anglia obojętne, Austria niezdecydowana, a Belgia zbyt słaba. Tak więc potężna Rosja nie musiała martwić się o inne państwa i mogła cały swój wysiłek włożyć w dławienie buntu. Jednak, gdyby Polacy zaczęli wierzyć w swoje zwycięstwo, szansa na odzyskanie niepodległości wzrosłaby, i kto wie, czy już wtedy nie udałoby się odzyskać wolności.
Sfinansowano ze środków Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033 – Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.
Gdy finał mundialu trwał w najlepsze, my postanowiliśmy wziąć sprawy w swoje ręce i wyjść na parkiet "Warszawianki" z nie mniejszą dumą oraz zapałem, co nasi koledzy po fachu
w Katarze!
W niedzielę 18 grudnia odbył się I Turniej Patriotyczny . Organizowany przez Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej projekt ma na celu stworzenie serii turniejów sportowych z różnych dyscyplin, odpowiadając na potrzebę promocji aktywnego trybu życia wśród młodych ludzi, często zapracowanych i zapominających o utrzymywaniu swojej kondycji fizycznej na wysokim poziomie.
Dziękujemy wszystkim organizacjom młodzieżowym, drużynom, które wzięły udział w rywalizacji, a zwycięzcom gratulujemy!
Dofinansowano ze środków Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033, NIW-CRSO
Czy pomimo odpadnięcia reprezentacji Polski z mistrzostw świata w Katarze dalej jesteście żądni piłkarskich emocji?
Czy chciałbyś ze swoimi znajomymi sprawdzić się w rywalizacji z innymi drużynami?
Doskonale trafiłeś!
Zapraszamy na pierwszą edycję Turnieju Patriotycznego – turnieju piłki nożnej dla zespołów młodzieżowych i akademickich, który odbędzie się 18 grudnia na hali sportowej Warszawianki.
Zgłoś swoją drużynę już dziś!
Link do formularza: https://forms.gle/xqfPuWXhqygsUAhh9
Turniej Patriotyczny jest projektem edukacyjno-sportowym finansowanym ze środków Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033, NIW-CRSO.
Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej
Po 123 latach zaborów państwo polskie odzyskało niepodległość. Sen pokoleń walczących o wolność w końcu się ziścił. 11 listopada 1918 roku władza wojskowa zostaje przekazana Józefowi Piłsudskiemu, a w Compiègne ententa zawarła rozejm z Republiką Niemiecką- ten jesienny dzień uznajemy za ,,dzień niepodległości’’. Odzyskanie suwerenności stało się początkiem trudnej drogi w budowaniu nowej Rzeczypospolitej. Nasza dyplomacja podobnie jak państwo tworzona była niemalże od podstaw . Polska nie posiadała stałych granic, ani uznania na arenie międzynarodowej i temu będzie podporządkowana polityka zagraniczna w latach 1918 – 1923. Po tym okresie do wybuchu II wojny władze polskie będą starały się chronić to, co odzyskaliśmy 11 listopada - poprzez różne zabiegi dyplomatyczne, co niestety nie uchroniło nas do tragicznego września 1939 roku.
Dwie drogi w polityce zagranicznej
W polityce zagranicznej w pierwszych latach istnienia II Rzeczypospolitej wyróżniamy dwie drogi: federacyjną i inkorporacyjną. Za najważniejszego propagatora pierwszej koncepcji uważany jest Józef Piłsudski. Naczelnik uważał, że głównym wrogiem odrodzonej Rzeczypospolitej jest Rosja, bez znaczenia, kto w niej panuje. Żeby się jej przeciwstawić postanowił utworzyć związek niepodległych państw (Litwa, Białoruś oraz Ukraina), powiązanych silnym sojuszem z Polską. Druga koncepcja to wizja Romana Dmowskiego, który twierdził, że polska granica na wschodzie powinna sięgać tam, gdzie możliwa będzie asymilacja zamieszkujących owe tereny mniejszości narodowych. Moim zdaniem obie koncepcje posiadały sporo wad. Piłsudski zdecydowanie przecenił możliwości współpracy z Litwinami, Białorusinami i Ukraińcami, a Dmowski źle ocenił szanse na zasymilowanie mniejszości narodowych oraz chciał włączyć Litwę, bez zgody zamieszkującej ją ludności.
Walka o granice. Ukształtowanie granicy z Niemcami i Czechosłowacją
Ówcześni politycy zgadzali się, że Wielkopolska, Pomorze Gdańskie, Górny Śląsk, a także południowy teren Prus Wschodnich są to obszary bardzo potrzebne Rzeczypospolitej . Wielkopolanie szybko powołali polskie ośrodki władzy, które liczyły na korzystne dla Polski ustalenia podczas konferencji pokojowej, lecz okazało się, że bez walki się nie obejdzie. 27 grudnia 1918 roku do Poznania przybył Ignacy Jan Paderewski. Wywołał on entuzjazm w mieście, który objawił się wywieszaniem polskich i alianckich flag. Niemcy zareagowali bezmyślną nienawiścią; zorganizowali manifestację, podczas której zrywali je i niszczyli. Po południu doszło do starć pod hotelem Bazar, które szybko rozprzestrzeniły się na cały Poznań, a w kolejnych dniach na resztę Wielkopolski. Walki przebiegły pomyślnie dla Polaków. 16 lutego 1919 roku na żądanie ententy zawarto rozejm w Trewirze i przerwano działania zbrojne .W Paryżu reprezentowała nas delegacja, której przewodził Roman Dmowski. Lider endecji wygłosił porywające przemówienie, w którym uargumentował prawo Rzeczypospolitej do posiadania Wielkopolski i kluczowego dla rozwoju Polski Pomorza Gdańskiego. Ostatecznie, pomimo sprzeciwu Lloyda Georga – premiera Wielkiej Brytanii, 28 czerwca 1919 roku wraz z podpisaniem Traktatu Wersalskiego otrzymaliśmy Wielkopolskę i Pomorze, a z Gdańska utworzono Wolne Miasto podporządkowane Lidze Narodów. Sprawę Górnego Śląska, Warmii, Mazur i Powiśla miały rozwiązać plebiscyty . W mojej opinii były to bardzo korzystne postanowienia dla naszego kraju, ponieważ otrzymaliśmy niezwykle ważne obszary: Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie z dostępem do morza, a także szansę na przyłączenie Górnego Śląska, Warmii, Mazur i Powiśla. Jednak w Wersalu nakazano nam podpisanie tzw. Małego Traktatu Wersalskiego, który według mnie był dla Polski złym ustaleniem, bowiem pod pozorem ochrony mniejszości narodowych dawał możliwość ingerencji w sprawy wewnętrzne Rzeczypospolitej obcym państwom. Na Górnym Śląsku podobnie jak w Wielkopolsce był duży procent ludności polskiej uświadomionej narodowo. Gdy rozpoczęły się jej prześladowania przez Niemców, wybuchło powstanie. Mimo, iż trwało zaledwie kilka dni i zakończyło się militarną klęską, miało pozytywny skutek. Przybyły wojska ententy na ten newralgiczny obszar. Ciągle narastała wrogość ludności niemieckiej w stosunku do Polaków w wyniku, której w sierpniu 1920 roku doszło do wybuchu II powstania. Jego skutkiem było zlikwidowanie agresywnej i jednostronnej policji niemieckiej a na jej miejsce utworzono Policję Plebiscytową składającą się z przedstawicieli obu narodowości. 20 marca 1921 roku nastąpił długo wyczekiwany dzień plebiscytu ustalonego na konferencji pokojowej w Paryżu. Zakończył się on porażką strony polskiej, gdyż Niemcy sprowadzili dużą liczbę tzw. emigrantów plebiscytowych. Warto zaznaczyć, że możliwość głosowania przez osoby urodzone na Górnym Śląsku, lecz niezamieszkujące tam była zaproponowana przez stronę polską. Według mnie było to dużym błędem delegacji polskiej. Polacy, nie mogący pogodzić się z przegraną w plebiscycie doprowadzili do wybuchu III powstania w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku. Po nieustępliwych walkach Rada Ambasadorów w październiku 1921 roku podjęła decyzję o ostatecznym podziale Śląska. Mimo, iż to Niemcy otrzymali więcej terytorium, to Polacy byli bardziej usatysfakcjonowani, bowiem w naszych rękach znalazła się większość kopalni i zakładów przemysłowych . 15 maja 1922 roku w Genewie II RP i Niemicy podpisały konwencję górnośląską, która ustanowiła przebieg nowej granicy. Regulowała również stosunki między obydwoma państwami zapewniając ochronę mniejszością narodowym i tworząc organy arbitrażu o polsko-niemieckim składzie. Zupełnie inna sytuacja panowała na Warmii, Mazurach i Powiślu, gdzie plebiscyt zorganizowany 11 lipca 1920 roku zakończył się ogromnym niepowodzeniem Polski. Na tak fatalny wynik złożyły się: brak Polaków uświadomionych narodowo na tych obszarach, umiejętna propaganda niemiecka, sprowadzenie przez Niemcy emigrantów plebiscytowych, małe zaangażowanie ze strony polskiej, która wówczas znajdowała się w krytycznym momencie wojny z bolszewikami .Początkowo wszystko wskazywało na to, że na granicy południowej nie dojdzie do kolejnego konfliktu. Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego zawarła porozumienie z czeskim Narodny’m Viborem, lecz po ukonstytuowaniu się rządu czechosłowackiego, ten nie zaakceptował lokalnego układu. Armia czechosłowacka 23 stycznia 1919 roku dokonała ofensywy na Śląsk. Wówczas ententa zadecydowała o przeprowadzeniu plebiscytu, któremu sprzeciwiała się strona czeska. Postanowienie to nie zostało jednak zrealizowane, gdyż w lipcu 1920 roku Polacy zostali zmuszeni do zaakceptowania stanowiska arbitrażu międzynarodowego. Zadecydował on, że plebiscyt nie odbędzie się, a granica będzie przebiegać na Olzie. Decyzje te były dla nas zdecydowanie niekorzystne, gdyż poza polską granicą pozostała duża ilość naszych rodaków . Podobna sytuacja miała miejsce na terenie Spisza i Orawy, gdzie również zapadły fatalne dla Polski postanowienia. Ostateczna granica została uregulowana w 1924 roku .
Walka o granice. Ukształtowanie granicy wschodniej
Początek zmagań o granicę wschodnią miał miejsce 1 listopada 1918 roku, gdy Ukraińcy zajęli niemal całą Galicję Wschodnią. Główne walki toczyły się o Lwów, gdzie ludność cywilna łącznie z młodzieżą nazwaną Orlętami wsławiła się w boju. Odsiecz do oblężonego miasta przybyła dopiero 21 listopada 1918 roku. Nie zażegnała ona jednak konfliktu, który został rozstrzygnięty kontrofensywą wojsk polskich w lipcu 1919 roku. Sprawa ustalenia granicy mimo to nie została wyjaśniona, gdyż do polsko-ukraińskiego sporu włączyły się mocarstwa zachodnie. Chciały one ograniczyć zasięg polskiego terytorium i w arogancki sposób szantażowały stronę polską. Odpowiedzią było odrzucenie owych żądań przez naszych reprezentantów. 5 stycznia 1919 roku Armia Czerwona zajęła Wilno, lecz nie na długo, bowiem już w kwietniu tego samego roku doszło do polskiej kontrofensywy, a w jej wyniku do odzyskania wcześniej utraconej ziemi. Realizując koncepcję federacyjną w kwietniu 1920 roku podpisano porozumienie z Ukrainą. Na jego mocy zagwarantowano przywódcy Ukrainy, atamanowi Szymonowi Petlurze pomoc w walce z bolszewikami. W maju 1920 roku przeprowadzono wspólną ofensywę, która dotarła aż do Kijowa. Jednak Armia Czerwona szybko wyparła polsko-ukraińskie wojska i przeszła do ataku na polskie terytorium, wyprowadzanego ze strony Białorusi i Ukrainy. W sierpniu wrogie wojska znalazły się u bram stolicy - sytuacja stała się dramatyczna. Wówczas rząd zaapelował do mocarstw zachodnich o pomoc w kryzysowej sytuacji. W lipcu 1920 odbyła się konferencja w Spa, na której Władysław Grabski zaakceptował krzywdzące Polskę postanowienia: uznanie linii Curzona za wschodnią granicę II Rzeczypospolitej, przekazanie Wileńszczyzny Litwie. W zamian otrzymaliśmy niepewne gwarancje pomocy w postaci dostaw sprzętu wojskowego i mediacji z bolszewikami. Skutkowało to oburzeniem w kraju i dymisją premiera. Powołano Rząd Obrony Narodowej, na którego czele stanął działacz chłopski Wincenty Witos. W połowie sierpnia rozpoczął się bój, który miał zadecydować nie tylko o losie Polski, ale także całej Europy. Kluczowy dla powodzenia całej operacji był atak znad Wieprza, dzięki któremu udało się wejść na bolszewickie tyły. W tym czasie otrzymaliśmy międzynarodową pomoc. Duże wsparcie w postaci amunicji i sprzętu wojskowego napłynęło z Węgier, lecz największą sympatię polityczną okazała Francja, która oprócz wyposażenia dla armii wysłała sowich oficerów. Nie wszystkie państwa sprzyjały naszej Ojczyźnie. Wrogość przejawiały Niemcy, blokując transporty z Francji i przyjmując na teren Prus Wschodnich rozbite jednostki bolszewickie. Sukces militarny w mojej opinii nie został w pełni spożytkowany za sprawą naszej dyplomacji, która w 18 marca 1921 roku podpisała traktat pokojowy w Rydze, nie wykorzystując szansy na przejęcie terenów, na których zamieszkiwała znaczna liczba Polaków (np. okolice Kamieńca Podolskiego czy Mińska na Białorusi) . Według mnie warto zaznaczyć, że parafowanie traktatu przez polskich przedstawicieli było klęską koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego. Wileńszczyzna aż do tzw. buntu Lucjana Żeligowskiego pozostawała pod władzą Litewską. 7 października 1920 roku pod przewodnictwem wyżej wymienionego dowódcy polskie wojska wkroczyły do Wilna. Po tym akcie miejscowi politycy powołali Komisję Rządzącą Litwy Środkowej, która w 1922 roku przeprowadziła wybory do lokalnego sejmu. Wybrany parlament podjął uchwałę o włączeniu owych ziem do II Rzeczypospolitej. Po przyłączeniu Wileńszczyzny zakończył się proces formowania naszych granic, które zostały oficjalnie uznane przez Radę Ambasadorów 15 marca 1923 roku. Był on według mnie sporym sukcesem odrodzonej II RP. Jednak musimy pamiętać, że za jego sprawą Polska naraziła się większości sąsiadów, a skutki tej wrogości przyjdzie nam odczuć w kolejnych latach.
Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej do 1932 roku
Niepodległa, z ustalonymi granicami Polska mogła przystąpić do budowy swojej pozycji na arenie międzynarodowej. Próbowaliśmy nawiązać przyjazne stosunki z Wielką Brytanią jak i Czechosłowacją, jednak zakończyły się one fiaskiem. Staliśmy się natomiast naturalnym partnerem dla Francji, która szukała sojusznika w miejsce Rosji.19 stycznia 1921 roku podpisano układ polityczny o współpracy. Już wtedy wiedziano, że alians polsko-francuski będzie się opierał na zwalczaniu zagrożenia ze strony Niemiec. Dwa dni później ustalenia te znalazły swe potwierdzenie w tajnej konwencji wojskowej . Według mnie sojusz z Francją zdecydowanie wzmocnił naszą pozycję w stosunku do Niemiec i wpłynął na otrzymanie przez Polskę prawa do posiadania składnicy tranzytowej na Westerplatte, a także na negocjacje w sprawie Konwencji Górnośląskiej. 3 marca 1921 roku Polska zawarła układ o przymierzu obronnym z Rumunią, z którą współpracowaliśmy już podczas wojny polsko-bolszewickiej. Miał on podłoże reasekuracyjne przeciw zagrożeniu płynącemu z Rosji bolszewickiej . Moim zdaniem sojusz ten był korzystny przede wszystkim dla strony rumuńskiej, bowiem wpływał negatywnie na nasze próby nawiązania przyjaznych stosunków zarówno z Rosją radziecką, jak i Węgrami. Ważne znaczenie dla polityki zagranicznej II RP miało podpisanie konkordatu 10 lutego 1925 roku. . Dokument był korzystny przede wszystkim dla strony kościelnej, ponieważ dawał duchowieństwu szeroką autonomię. Ważny aspektem dla Polski stało się uznanie granic przez Stolicę Apostolską. Najtrudniejszym zadaniem dla naszej dyplomacji w połowie lat 20 stało się unormowanie stosunków z Niemcami i ZSRR. Wyzwanie to okazało się bardzo trudne, gdyż polityka zagraniczna Republiki Weimarskiej nastawiona była na rewizjonizm, a stosunki polsko-sowieckie łamały się pod ciężarem wzajemnej niechęci. Izolowanie naszych sąsiadów na arenie międzynarodowej przyczyniło się do zawarcia współpracy, która bezpośrednio zagrażała Polsce. 16 kwietnia 1922 roku Niemcy i Rosja Radziecka paragrafowały układ w Rapallo. Na jego mocy nasi byli zaborcy zawarli nie tylko współpracę polityczną, lecz także wojskową. Na szczęście niestabilna sytuacja geopolityczna doprowadziła do jeszcze większego zbliżenia Polski i Francji. Dochodziło nawet do rozmów, w których rozważano prewencyjny atak na Niemcy, wówczas lekceważących konieczność spłat odszkodowań wojennych. Jednakże już w sierpniu 1924 roku podczas konferencji londyńskiej przyjęto plan Dawesa, który rozkładał spłatę reparacji na wiele lat, a także udzielał dużych kredytów na odbudowę niemieckiej gospodarki. Polityka Francji po zwycięstwie lewicy w wyborach parlamentarnych stała się zdecydowanie mniej aktywna i nastawiona na kompromis.
Ogromnym ciosem dla dyplomacji polskiej stał się Traktat w Locarno, podpisany 16 października 1925 roku. Na rozmowy w szwajcarskiej miejscowości przybyły delegacje z Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch, Belgii, Czechosłowacji i Polski. Nasz kraj reprezentował minister spraw zagranicznych Aleksander Skrzyński. Atoli polskich i czechosłowackich reprezentantów nie zaproszono do głównego stołu obrad. Niemcy w Pakcie Reńskim, gwarantował nienaruszalność granicy z Belgią i Francją ale już nie z Polską i Czechosłowacją. Jakby tego było mało nasz zachodni sąsiad otrzymał stałe miejsce w Radzie Ligi Narodów. Polska takiego statusu nie miała. Czołowi gracze polityczni ówczesnej Europy nie zauważyli, a może po prostu nie chcieli widzieć defektów postanowień opisanych powyżej. Traktat w Locarno został uznany za zwycięstwo pacyfizmu, czego dowodem było przyznanie Pokojowych Nagród Nobla głównym autorom układu (w 1925 roku Chamberlain, a w 1926 Briand oraz Stresemann). W Polsce owe decyzje, a także prowadzona od 1925 roku z Niemcami wojna celna wywołały falę niepokojów i kryzys polityczny. Według mnie, można uznać to za jeden z kluczowych motywów decyzji Józefa Piłsudzkiego o przeprowadzeniu zamachu majowego. Po przewrocie stery nad polską polityką zagraniczną przejął sam Marszałek delegując do ,,codziennych prac” w resorcie Augusta Zaleskiego. Ten w programowym przemówieniu z dnia 18 maja 1928 roku wskazał dwa główne cele: wzmocnienie naszej pozycji w Lidze Narodów, a także polepszenie stosunków Niemcami i ZSRR. Pierwszemu postanowieniu od początku poświęcał wiele uwagi. We wrześniu 1926 roku Polska otrzymała status niestałego członka Rady Ligi Narodów z prawem wyboruna kolejną kadencję. Zaktywizowane zostały również kierunki pozaeuropejskie. Dobre stosunki nawiązano przede wszystkim z krajami amerykańskimi ze względu na liczną Polonię (USA, Brazylia, Argentyna).Poziom polskiego transportu poza Europę sukcesywnie rósł i przed wybuchem II wojny światowej wyniósł 20%. Wówczas rodziły się nasze aspiracje kolonialne, których przejawem było powstanie w 1930 roku Ligi Morskiej i Kolonialnej. Jednakże marzenia o Liberii i Madagaskarze nigdy się nie ziściły. Wart podkreślenia jest fakt, że poprzez nasze placówki dyplomatyczne utrzymywaliśmy kontakty nawet z tak odległymi krajami jak Japonia. Moim zdaniem próby realizowania polityki „globalnej” przez II RP należy uznać za adekwatne do możliwości młodego państwa. Drugi cel wskazany przez Zaleskiego również próbowano zrealizować 27 sierpnia 1928 podpisując w Paryżu tzw. Pakt Brianda-Kellogga, według którego państwa - sygnatariusze miały się wyrzekać wojny jako środka w prowadzeniu polityki zagranicznej. Maksym Litwinow, dyplomata radziecki podjął starania by postanowienia tego układu mogły wejść w życie bez konieczności oczekiwania na ratyfikację wszystkich 15 pierwotnych sygnatariuszy. Zaproponował Polsce obustronny układ, lecz nasza dyplomacja zaakceptowanie go warunkowała przystąpieniem do niego także innych państw Europy Środkowo-Wschodniej. Ostatecznie 9 lutego 1929 roku Polska wraz z ZSRR, Łotwą, Estonią i Rumunią podpisały tzw. protokół moskiewski, który gwarantował nienaruszalność granic dla wszystkich jego sygnatariuszy. Układ ten był świetnym przykładem próby zrealizowania koncepcji międzymorza. Projekt ten to nowa odsłona koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego. Opierał się on na stworzeniu sojuszu państw Europy Środkowo-Wschodniej, rozległego od Bałtyku po Morze Czarne. Realizacja tego ambitnego planu zakończyła się niepowodzeniem. Na północy nie porozumieliśmy się z państwami skandynawskimi, a współpraca na południu z wyjątkiem Rumuni układała się jeszcze gorzej. Natomiast ocieplenie stosunków polsko-radzieckich trwało dalej. Po trudnych negocjacjach 25 lipca 1932 roku podpisano porozumienie o nieagresji na trzy lata. Niestety kontakty z Niemcami nadal polegały na wzajemnej nieufności, czego dowodem jest fakt, że od podpisania konwencji górnośląskiej do końca lat 20. jedynym przejawem zgody było podpisanie tzw. umowy likwidacyjnej. Zamknęła ona problem gospodarczych rozliczeń po I wojnie światowej. Narastał natomiast konflikt o Wolne Miasto Gdańsk, który w szczytowym momencie mógł się przerodzić w wojnę.
Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej od 1932 do 1939 roku
W listopadzie 1932 roku następuje ważna dla polskiej dyplomacji zmiana - stanowisko ministra spraw zagranicznych obejmuje Józef Beck. Awans ten zawdzięcza Józefowi Piłsudskiemu, który nie popierał polityki realizowanej przez Zaleskiego. Marszałek był bowiem daleki od stawiania na pierwszym miejscu kontaktów z Ligą Narodów. Wówczas stosunki z ZSRR są znormalizowane, więc głównym zadaniem nowego szefa MSZ było to, czego nie wykonał Zaleski - dwustronne porozumienie z Niemcami. Jednym ze skutków wielkiego kryzysu gospodarczego jest wzrost radykalizacji poglądów politycznych. W Niemczech władzę przejmuje partia nazistowska. Rzutuje to poważnie na sytuację geopolityczną w Europie, bowiem prowadzi do oddalenia się naszych dwóch największych sąsiadów. Korzystne okazuje się również nieratyfikowanie Paktu Czterech, ponieważ ułatwia władzom IIRP prowadzenie negocjacji z Niemcami. Zaistniałą sytuację umiejętnie wykorzystuje polska dyplomacja. Już 26 stycznia 1934 roku Józef Lipski, ambasador Polski w Berlinie podpisał polsko-niemiecką deklarację o niestosowaniu przemocy. Nie zawiązaliśmy jednak ścisłego sojuszu z Niemcami tkwiąc w dogmacie o polityce równych odległości, i dlatego równocześnie przedłużyliśmy 5 maja 1934 roku pakt o nieagresji z ZSRR. Przez całe dwudziestolecie międzywojenne nasze kontakty z Litwą paraliżowała sprawa Wileńszczyzny. Sytuacja była postawiona na ostrzu noża, gdy w marcu 1938 roku doszło do wymuszenia przez stronę Polską kontaktów dyplomatycznych z Litwą. Po zabiciu na granicy polsko-litewskiej Stanisława Serafina - żołnierza KOP władze polskie wystosowały ultimatum. Rząd litewski ostatecznie je zaakceptował, jednak mimo to wzajemne niechęci nadal pozostały.Tymczasem Niemcy prowadziły coraz bardziej agresywną politykę. Po zajęciu Austrii swoje wrogie spojrzenie rzuciły na Czechosłowację. Pod koniec września 1938 roku odbyła się konferencja w Monachium. Nie zaproszono na nią polskiej delegacji, co było sporą porażką Becka. Na mocy podpisanego w stolicy Bawarii układu, Niemcom przyznano Kraj Sudecki. Zaplanowano również zwołanie osobnej konferencji w sprawie rozstrzygnięcia spornej granicy polsko-czechosłowackiej. Polska zamiast arbitrażu międzynarodowego wolała działać na własną rękę. 2 października 1938 Wojsko Polskie wkroczyło na obszar Zaolzia, jednakże ceną tego nabytku terytorialnego był negatywny obraz naszego kraju w oczach opinii międzynarodowej. Do sojuszu polsko-niemieckiego ostatecznie nie doszło ze względu na żądania, które postawił nam zachodni sąsiad. 24 października 1939 roku Joachim von Ribbentrop złożył na ręce ambasadora Lipskiego propozycję zawarcia paktu o nieagresji na 25 lat w zamian za: włączenie Gdańska do Rzeszy, budowę eksterytorialnej drogi i linii kolejowej przez Pomorze Gdańskie. Polska odrzucając ją znalazła się osamotniona. W marcu 1939 roku doszło do rozbioru Czechosłowacji. Wówczas premier Wielkiej Brytanii Neville Chamberlain widząc błędy swej ugodowej polityki ogłosił w brytyjskim parlamencie jednostronne gwarancje wobec Polski. 6 kwietnia 1939 roku w Londynie Beck podpisał układ wojskowy. Kilka dni później Francja potwierdziła swe zobowiązania sojusznicze wobec Polski. 28 kwietnia 1939 roku Hitler wypowiedział układ o nieagresji. Odpowiedzią na ten akt stało się słynne przemówienie Becka z dnia 5 maja 1939 roku. Polska i Niemcy znalazły się na prostej drodze ku wojnie. 23 sierpnia 1939 roku przedstawiciele ZSRR i III Rzeszy podpisali umowę, zwaną paktem Ribbentrop-Mołotow, w którego tajnym protokole znajdował się zapis o podziale II RP. W odpowiedzi 25 sierpnia 1939 roku Wielka Brytania zawarła z Polską układ sojuszniczy, który opóźnił zaplanowany na 26 sierpnia niemiecki atak .
Podsumowanie
Uważam, że proces formowania granic był największym sukcesem polityki zagranicznej II RP. Całe zabiegi dyplomatyczne po 1923 roku w mojej opinii były nietrafione. Na poparcie mego zdania wystarczy przywołać kilka dat: 16 kwietnia 1922, 16 października 1925, 30 września 1938, 23 sierpnia 1939, aż w końcu 1 i 17 września 1939 roku. Pakty, gwarancje, układy zawierane przez polską dyplomację z mocarstwami zachodnimi nie znalazły odzwierciedlenia w realnych decyzjach. Do wypełnionych zobowiązań sojuszniczych przez Francję i Wielką Brytanię możemy zaliczyć wypowiedzenie wojny, powstanie Rządu RP na Uchodźstwie i odbudowę PSZ na Zachodzie. Jednak moim zdaniem działania aliantów możemy rozpatrywać tylko w kategorii zdrady. Polska dyplomacja mimo wielu starań nie zbudowała trwałych relacji z ZSRR, a mozolnie budowane stosunki zawaliły się jak domek z kart pamiętnego wrześniowego dnia. Pewne jest to, że nasi dyplomaci popełnili masę błędów w polityce zagranicznej, jednakże we wszelkich ocenach musimy brać pod uwagę fakt, że to nie oni byli głównymi rozgrywającymi tej wielkiej geopolitycznej gry, która doprowadziła nas do II wojny światowej.
Autor: Kamil Giera
Bibliografia:
Dziurok Adam, Gałęzowski Marek, Kamiński Łukasz, Musiał Filip, Od niepodległości do niepodległości Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2011
Ryszard Kaczmarek: Historia Polski 1914-1989, Warszawa 2010
Rafał Dolecki, Krzysztof Gutowski, Jędrzej Smoleński, Historia. Po prostu Podręcznik dla Klas 1 szkoły ponad gimnazjalnej, Warszawa 2012
Wojciech Roszkowski, Historia Polski 1914–1994, Warszawa
Historia Dyplomacji Polskiej Tom IV 1918 – 1939, pod red. Piotra Łossowskiego,
Okulewicz Piotr, Koncepcja „Międzymorza” w myśli i praktyce politycznej obozu Józefa Piłsudskiego
Stanisław Mackiewicz (CAT), Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 5 lipca 1945 r.
Sfinansowano ze środków Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033 – Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.
Zapraszamy na spotkanie rekrutacyjne warszawskiego oddziału Stowarzyszenia Studenci dla Rzeczypospolitej, największej konserwatywnej organizacji studenckiej w Polsce!
Studiujemy różne kierunki i mamy różne pasje, a łączy nas jedna – Polska!
Robimy to, co robimy, bo ważne są dla nas wartości patriotyczne, republikańskie, chrześcijańskie oraz tradycje narodowe. Chcemy rozwijać swoją i innych wiedzę na temat polityki, historii, gospodarki, społeczeństwa i kultury.
Co robimy konkretnie?
Organizujemy debaty, konferencje, wykłady oraz wydarzenia edukacyjno-integracyjne
Reprezentujemy społeczność akademicką w ważnych dla niej momentach
Dbamy o pamięć polskich bohaterów
Zabieramy głos w ważnych kwestiach życia publicznego, również w mediach
Organizujemy festiwale, happeningi…
… od 2010 roku nazbierało się tego całkiem sporo
Co da Tobie działalność w naszym stowarzyszeniu?
Przynależność do grupy ambitnych młodych konserwatystów
Możliwość realizacji dotychczasowych projektów (takich jak np. Namioty Wyklętych, Wspólnie dla Przyszłości) i tworzenia własnych inicjatyw.
Poczucie, że Twój głos w sprawach publicznych może być usłyszany
Ciekawe znajomości – wśród studentów z innych miast, społeczników, ekspertów i polityków
Rozwój umiejętności organizacyjnych, interpersonalnych i innych przydatnych w CV
DOŁĄCZ DO NAS - DLA NIEJ!
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych z NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO.
Zapraszamy na spotkanie rekrutacyjne lubelskiego oddziału Stowarzyszenia Studenci dla Rzeczypospolitej, największej konserwatywnej organizacji studenckiej w Polsce!
Studiujemy różne kierunki i mamy różne pasje, a łączy nas jedna – Polska!
Robimy to, co robimy, bo ważne są dla nas wartości patriotyczne, republikańskie, chrześcijańskie oraz tradycje narodowe. Chcemy rozwijać swoją i innych wiedzę na temat polityki, historii, gospodarki, społeczeństwa i kultury.
Co robimy konkretnie?
Organizujemy debaty, konferencje, wykłady oraz wydarzenia edukacyjno-integracyjne
Reprezentujemy społeczność akademicką w ważnych dla niej momentach
Dbamy o pamięć polskich bohaterów
Zabieramy głos w ważnych kwestiach życia publicznego, również w mediach
Organizujemy festiwale, happeningi…
… od 2010 roku nazbierało się tego całkiem sporo
Co da Tobie działalność w naszym stowarzyszeniu?
Przynależność do grupy ambitnych młodych konserwatystów
Możliwość realizacji dotychczasowych projektów (takich jak np. Namioty Wyklętych, Wspólnie dla Przyszłości) i tworzenia własnych inicjatyw.
Poczucie, że Twój głos w sprawach publicznych może być usłyszany
Ciekawe znajomości – wśród studentów z innych miast, społeczników, ekspertów i polityków
Rozwój umiejętności organizacyjnych, interpersonalnych i innych przydatnych w CV
DOŁĄCZ DO NAS - DLA NIEJ!
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych z NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO.
Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej
Adres korespondencyjny:
ul. św. Filipa 23/3, 31-150 Kraków
WWW.STUDENCIDLARP.PL
Adres korespondencyjny oddziału warszawskiego:
Fundacja im. Janusza Kurtyki
Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów
ul. Rakowiecka 37
02-251 Warszawa
z dopiskiem "do Stowarzyszenia Studenci dla Rzeczypospolitej"