Krzysztof Kiśluk, Alicja Król, Magdalena Dutkiewicz
W obecnych czasach coraz częściej podaje się w wątpliwość paradygmat jak największego wzrostu gospodarczego. Wskazuje się na liczne ograniczenia tego wskaźnika. Mawia się, że produkt krajowy brutto spadnie, kiedy ożenisz się z pokojówką. Zwiększy się, kiedy w danym państwie powstanie fabryka zatruwająca środowisko i zatrudniająca dzieci. Dobrobyt zwykle mierzymy PKB per capita – miarą bardzo łatwą do obliczenia i porównywania. Jednak wskaźnik ten nie uwzględnia nierówności społecznych – wystarczy porównać USA do państw skandynawskich, czy Polskę z państwami takimi jak Argentyna czy Rosja12. Pytanie retoryczne: czy wolimy żyć w państwie, gdzie PKB per capita jest dwukrotnie wyższe, ale jednocześnie dwa razy więcej ludzi żyje w ubóstwie? PKB per capita tak samo jak PKB nominalne nie mierzy stanu środowiska naturalnego, jakości i dostępu do edukacji czy służby zdrowia.
Zwykliśmy uważać, że wzrost dochodu oznacza większe zadowolenie z życia. Przecież żyjemy w obiektywnie najlepszych czasach w historii. Niestety, nie jest to takie oczywiste. W 1974 roku, ekonomista Richard Easterline z University of Pennsylvania odkrył, że poziom szczęścia obywateli nie rośnie wraz ze wzrostem dochodu. We współczesnych społeczeństwach rośnie za to poziom aspiracji i pragnień, a zatem konsumpcjonizm nakręcany przez specjalistów od marketingu, a także przez porównywanie się do poziomu życia innych3. Kręcimy się w ,,kołowrotku szczęścia” – próbując wciąż doścignąć status materialny innych ludzi – sąsiada, kolegi z pracy. Nabywamy dobra pozycjonalne – czyli właśnie takie, które są wynikiem porównywania się z innymi i chęci pokazania swojego statusu.4 Jesteśmy w szale kupowania i wyrzucania rzeczy, których nie potrzebujemy. Odzieżowe firmy takie jak Zara, H&M wypuszczają po kilkanaście nowych kolekcji rocznie, w miejsce dawnego ,,lato/zima”. Zaznaczmy, że te ubrania są szyte w fabrykach w krajach Trzeciego Świata, albo co gorsza szyją je Ujgurzy w chińskich obozach pracy.
Wracając do ograniczeń PKB, dobrym przykładem są Stany Zjednoczone. To właśnie na analizie poziomu dochodów i szczęścia z tego państwa po II wojnie światowej, Easterline odkrył swój paradoks. Według Jeffreya Sachsa, współautora dorocznego World Happiness Report, mamy tam (w USA ale nie tylko) do czynienia z kryzysem społecznym. Epidemia otyłości, depresji oraz nadużywania substancji psychoaktywnych jest spowodowana wzrostem dochodu. To odbija się na niższym poziomie szczęścia5.
Dlatego bardziej adekwatne jest spojrzenie szerokie – nie tylko na sam wzrost produktu krajowego brutto, ale również na ogólną kondycję społeczeństwa. Potrzebujemy całościowej koncepcji rozwoju społeczno-gospodarczego. Potrzebujemy zrównoważonego rozwoju. Szczególnie po kryzysie finansowym w 2008 roku, gdy rozczarowano się dotychczasowym modelem kapitalizmu. W międzynarodowych stosunkach gospodarczych królowało hasło ‘’one size fits all”, czyli konsensus waszyngtoński. Stworzony w latach 80. przez brytyjskiego ekonomistę Johna Williamsona (10 punktów Williamsona) został uchwalony w 1989 roku przez największe międzynarodowe organizacje gospodarcze – Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Departament Skarbu USA. Polegał on na tym, że wszystkie państwa (gł. Drugiego i Trzeciego Świata6) implementowały podobny pakiet reform – prywatyzowały sektor publiczny (w tym edukację i służbę zdrowia), prowadziły restrykcyjną politykę monetarną i fiskalną, liberalizowały handel i przepływy kapitału, czy tworzyły zachęty do bezpośrednich inwestycji zagranicznych7. To uprzywilejowało przede wszystkim duże korporacje z krajów wysokorozwiniętych – głównie ze Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej, które były zmęczone coraz większą liczbą regulacji dot. ochrony środowiska czy pracowników, a przede wszystkim coraz wyższymi kosztami pracy w krajach macierzystych. Zniesienie barier spowodowało masowy offshoring przemysłu do biednych krajów Trzeciego Świata8. Przenoszono głównie proste procesy produkcyjne – takie jak szycie ubrań czy montowanie części, a także ,,brudny” przemysł ciężki. W tych państwach praktycznie brak było regulacji dotyczących środowiska naturalnego czy ochrony pracowników. W Ameryce Łacińskiej, reformy spowodowały wzrost nierówności społecznych i ubóstwa, a także zmniejszenie klasy średniej, co było przyczyną licznych wojen domowych i urośnięcia w siłę marksistowskich partyzantek, takich jak Świetlisty Szlak w Peru. Popularność zdobywali populistyczni politycy – wystarczy wymienić Nicolasa Maduro w Wenezueli czy Evo Moralesa w Boliwii9. Po latach autorzy neoliberalnej polityki, w tym Jeffrey Sachs, były ekonomiczny doradca rządów państw Ameryki Łacińskiej i b. ZSRR (m.in. był twórcą planu Sachsa-Liptona, który stał się podwaliną polskiej transformacji w postaci słynnego planu Balcerowicza), przyznali, że była ona błędem10.
Ważne jest tworzenie zrzeszeń lokalnych drobnych przedsiębiorstw i spółdzielni, gdzie rolnicy/rzemieślnicy mogą otrzymać sprawiedliwe wynagrodzenie za swoje produkty wystarczające na pokrycie potrzeb rodziny oraz godne warunki pracy. W zamian wymagany jest brak zatrudniania dzieci, przejrzystość i niedyskryminacja ze względu np. na płeć. Właśnie tak działa Światowa Organizacja Sprawiedliwego Handlu (WFTO), która łączy lokalne zrzeszenia (oferujące głównie kawę, herbatę, kakao, cukier trzcinowy, ale również bawełnę, drewno czy złoto) z organizacjami handlowymi z krajów wysokorozwiniętych. Nadaje ona certyfikaty Fair Trade, które wszyscy kojarzymy11. Jednak jest sporo kontrowersji związanych ze Sprawiedliwym Handlem. Certyfikat Fair Trade jest instrumentalnie wykorzystywany przez wielkie korporacje, które zostały włączone do tego systemu, co samo w sobie budzi zrozumiałe kontrowersje12.
3 Gorazda M., Kwarciński T., Między dobrobytem a szczęściem. Eseje z filozofii ekonomii. Wyd. Copernicus Centre Press. Kraków 2020
4 Fred Hirsch, The Social Limits to Growth, Routledge & Kegan Paul, London 1976
5Gorazda M., Kwarciński T., Między dobrobytem a szczęściem. Eseje z filozofii ekonomii. Wyd. Copernicus Centre Press. Kraków 2020
6 Drugi świat – państwa dawnego bloku komunistycznego za: Marcin Wojciech Solarz: Trzeci Świat. Zarys biografii pojęcia. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2009
7 Williamson, J. B. (2009). A Short History of the Washington Consensus. Law and Business Review of the Americas, 15(1), 7. Retrieved 5 11, 2021, from https://scholar.smu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1381&context=lbra
9 Rovira Kaltwasser, Cristobal (2010). "Moving Beyond the Washington Consensus: The Resurgence of the Left in Latin America". Internationale Politik und Gesellschaft. Friedrich Ebert Foundation. 3: 52–62
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Korpusu Solidarności - Rządowego Programu Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego na lata 2018-2030
Wolontariat pracowniczy to forma zaangażowania społecznego, którą coraz częściej wdrażają firmy. Obejmuje on działania na rzecz różnych podmiotów, takich jak organizacje pozarządowe czy instytucje określone przepisami prawa. Jego istotą jest wspieranie przez przedsiębiorców dobrowolnej aktywności pracowników w celach społecznych, co często realizowane jest przez umożliwienie im pracy na rzecz charytatywnych inicjatyw w godzinach pracy.
Badania wykazują, że aż 40% pracowników chciałoby mieć możliwość angażowania się w wolontariat, jeśli byliby do tego zachęcani przez swoje firmy. To pokazuje, że pracownicy coraz częściej poszukują możliwości pracy w firmach społecznie odpowiedzialnych.
Wolontariat pracowniczy przynosi korzyści zarówno dla pracowników, jak i dla firm. Dla przedsiębiorstw jest to sposób na budowanie relacji z lokalnymi społecznościami, co z kolei wpływa pozytywnie na ich kondycję biznesową. Zaangażowanie pracowników w wolontariat zwiększa poziom kapitału społecznego w firmie, buduje zaufanie i wpływa na wartości organizacji.
Wolontariat pracowniczy nie tylko buduje społeczną odpowiedzialność firm, ale również ma wpływ na rozwój osobisty pracowników. Uczestnicząc w różnorodnych projektach wolontariackich, pracownicy zdobywają nowe umiejętności, poszerzają swoje horyzonty i nabywają doświadczenia, które mogą być cenne w ich karierze zawodowej. Ponadto, działalność ta sprzyja budowaniu zespołu i wzmacnia relacje między pracownikami, co może przyczynić się do lepszego funkcjonowania całej organizacji.
Firmy często wspierają wolontariat pracowniczy poprzez różnorodne programy. Mogą one obejmować udostępnianie pracownikom godzin pracy na działalność wolontariacką, finansowanie projektów, czy też organizowanie firmowych dni wolontariatu. Takie inicjatywy pokazują, że firma nie tylko dba o zysk, ale także aktywnie angażuje się w życie społeczne.
Jednakże, wprowadzenie skutecznego programu wolontariatu pracowniczego wymaga odpowiedniego planowania i koordynacji. Firmy muszą zadbać o to, aby projekty wolontariackie były zgodne z wartościami i celami organizacji, a także aby pracownicy byli odpowiednio przygotowani i wspierani w ich działaniach. Ważne jest również zapewnienie, że działania te są dostępne dla wszystkich pracowników i są realizowane w sposób, który przynosi realne korzyści społecznościom, na rzecz których są prowadzone.
Podsumowując, wolontariat pracowniczy to narzędzie, które pozwala firmom na wykazanie społecznej odpowiedzialności i jednocześnie daje pracownikom możliwość osobistego zaangażowania w działania na rzecz innych. Jest to forma współpracy, która przynosi korzyści zarówno pracownikom, jak i przedsiębiorstwom, budując silniejsze, bardziej zaangażowane i społecznie odpowiedzialne społeczności pracownicze.
Koordynator wolontariatu pełni niezwykle ważną rolę w organizacjach i instytucjach korzystających z pracy wolontariuszy. Jego zadania są wielowymiarowe i obejmują różne aspekty zarządzania wolontariatem. Jednym z głównych obowiązków koordynatora jest rekrutacja i wybór wolontariuszy, co wymaga przeglądania aplikacji, przeprowadzania rozmów kwalifikacyjnych i oceny umiejętności kandydatów, aby dopasować ich do potrzeb organizacji. Koordynator jest także odpowiedzialny za rozwój i szkolenie wolontariuszy, zapewniając im odpowiednie informacje, zasoby i rozwijanie ich umiejętności, co jest kluczowe do efektywnego wykonywania przez nich zadań.
Zarządzanie i nadzorowanie pracy wolontariuszy to kolejna istotna część obowiązków koordynatora, który musi zarządzać bazą danych informacji o wolontariuszach, monitorować ich postępy oraz nadzorować ich pracę. Ważnym aspektem jest również utrzymanie stałej komunikacji z wolontariuszami, informowanie ich o misji i celach organizacji oraz angażowanie ich w jej działania.
Koordynator wolontariatu zajmuje się także planowaniem strategicznym, w tym opracowywaniem planów rekrutacyjnych i strategii marketingowych, aby przyciągnąć nowych wolontariuszy. Dodatkowo, odpowiedzialny jest za rozwiązywanie wszelkich problemów, które mogą pojawić się w trakcie pracy wolontariuszy, co zapewnia efektywne i harmonijne funkcjonowanie programów wolontariackich.
Koordynator wolontariatu, w swojej codziennej pracy, często staje się łącznikiem między wolontariuszami a zarządem organizacji. Jego zdolność do efektywnej komunikacji i negocjacji jest kluczowa w rozwiązywaniu konfliktów oraz w ustalaniu priorytetów i celów programów wolontariackich. Jest także odpowiedzialny za budowanie i utrzymywanie pozytywnych relacji z wolontariuszami, co jest niezbędne do utrzymania ich zaangażowania i motywacji.
Oprócz tych bezpośrednich zadań, koordynator często angażuje się w działania promocyjne i reprezentacyjne. Promuje wartość wolontariatu w społeczności i wśród potencjalnych sponsorów, podkreślając jego wpływ na realizację misji organizacji. Może również uczestniczyć w organizowaniu specjalnych wydarzeń i inicjatyw, które mają na celu docenienie pracy wolontariuszy oraz zwiększenie świadomości i wsparcia dla organizacji.
Ważnym aspektem pracy koordynatora jest też zbieranie i analiza danych dotyczących programów wolontariackich. Dzięki temu może on ocenić skuteczność poszczególnych inicjatyw, identyfikować obszary wymagające poprawy i rozwijać strategie, które zwiększą efektywność działań wolontariuszy i organizacji jako całości.
Podsumowując, rola koordynatora wolontariatu wymaga wszechstronnych umiejętności i głębokiego zaangażowania. Osoba na tym stanowisku musi nie tylko skutecznie zarządzać i wspierać wolontariuszy, ale także reprezentować organizację, promować jej misję i wartości oraz nieustannie dążyć do rozwoju i ulepszania programów wolontariackich. Ta rola jest kluczowa dla efektywnego działania każdej organizacji non-profit i społeczności, której służy.
Podcast zrealizowany przez Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej w ramach realizacji serii poświęconej najważniejszym zagadnieniom społeczeństwa obywatelskiego z perspektywy młodego pokolenia.
Cały cykl obejmuje szeroką tematykę: od przedstawiania sposobu funkcjonowania państwa i jego wpływu na rozwój społeczny po rozmowy z ekspertami nt. Zagadnień społecznych związanych z danymi problemami.
Projekt sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030
Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej pragnie zaprosić wszystkich młodych patriotów do spotkania z nami i wspólnego przemarszu w Marszu Niepodległości.
W sobotę, 11 listopada o godzinie 13:45, pod wejściem do hotelu Novotel przy rondzie im. Romana Dmowskiego.
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych z Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO.
Krzysztof Kiśluk, Alicja Król, Magdalena Dutkiewicz
Na początek zdefiniujmy, czym są zmiany klimatu. Zmiany klimatu to nie tylko globalne ocieplenie (czyli wzrost średniej temp. powierzchni Ziemi) ale także ,,zmiany w przestrzennym rozkładzie opadów, częstotliwości występowania susz, fal upałów i innych ekstremalnych zjawisk pogodowych czy zakwaszania oceanów”1.
Od ok. 1950 roku odnotowano ocieplenie klimatu o 1°C. Przyczyną jest zwiększona emisja gazów cieplarnianych do atmosfery - dwutlenku węgla (ok. 75% udziału w emisji gazów cieplarnianych), metanu (19% emisji), podtlenku azotu (ok. 6%) i gazów przemysłowych (freony i podobne związki – ok. 2%). Koncentracja samego dwutlenku węgla jest największa od 14 milionów lat i stanowi bezprecedensowy wzrost.
Ryc.1 Koncentracja dwutlenku węgla w atmosferze. Badania na rdzeniach lodowych. Źródło: Siple Station Ice Core, CDIAC
Mimo faktu, że antropogeniczne emisje stanowią jedynie 5% wszystkich emisji, są one niezbilansowane w cyklu węglowym. Uwalnianie z rezerwuarów nowych porcji gazów cieplarnianych poprzez przede wszystkim spalanie paliw kopalnych, przemysł (w tym transport) i rolnictwo (metan). Jedynie połowa naszych emisji jest pochłaniana przez oceany i ekosystemy lądowe. Druga połowa odkłada się w atmosferze, zatem odpowiada za ocieplanie się klimatu.
Zmiany klimatu nie omijają również Polski. Z najnowszego raportu Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wynika, że nasz klimat gwałtownie się ociepla. Średnia temperatura powietrza w latach 1951-1960 wynosiła 7°C, tymczasem w dekadzie 2011-2020 było to już 9°C. Rok 2020 był najcieplejszy w historii europejskich pomiarów, w tym dla Polski, tak jak zima 2019-2020 (np. średnia miesięczna temperatura stycznia była wyższa od normy o 3,7°C, a lutego o 4,6°C). Wzrasta także poziom mórz, w tym Morza Bałtyckiego (dla Świnoujścia wzrost poziomu to 1,82 cm/10 lat, a dla Władysławowa 2,12 cm/10 lat). Doświadczamy ujemnego bilansu wodnego, tak jak ekstremalnych zjawisk powodowych (tornad, gwałtownych nawałnic, powodzi błyskawicznych, fal suszy). W okresie 1951-1981 była jedna susza co 5 lat, w kolejnych 3 dekadach – co 2 lata, a obecnie (od 2013 r.) – susze występują co roku. IMGW potwierdza, że tempo zmian klimatycznych obserwowanych od ok. 170 lat (rewolucji przemysłowej) jest bezprecedensowe i same zmiany wywołane są przez działalność człowieka2.
Co do antropogenicznego pochodzenia zmian klimatycznych nie ma wątpliwości zdecydowana większość klimatologów (z badań literatury nt. zmian klimatu wynika, że 97-100%)3. Oficjalne deklaracje popierające stanowisko IPCC (Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu), że ,,emisje gazów cieplarnianych i inne antropogeniczne czynniki są główną przyczyną (bardzo prawdopodobne – 95%) obserwowanego globalnego ocieplenia się klimatu od połowy XX wieku” wydały akademie nauk z całego świata, w tym Rosji, Chin, Indii, Brazylii czy państw afrykańskich, a więc państw którym ograniczanie emisji gazów cieplarnianych nie jest na rękę, zatem ciężko tutaj mówić o lobbingu4. Można o nim mówić raczej w przypadku organizacji zaprzeczających wpływowi człowieka na zmiany klimatu, takich jak Global Climate Science Team, założonego przez koncern paliwowy Exxon. Naukowcy Exxona już w 1982 r. dowiedli, że człowiek znacząco przyczynia się do wzrostu temperatury na Ziemi5 Jednak w 1989 r., zarząd spółki oficjalnie zanegował te badania (mimo że stosował je na użytek wewnętrzny) i kazał ogłaszać, że ma zastrzeżenia do zarówno dotychczasowych badań, jak i organizacji takich jak IPCC. Wykupywano reklamy w New York Times i Wall Street Journal w celu zasiewania wątpliwości i krytykowania pracy klimatologów. Exxon mimo wycofania się z tych praktyk, lobbował polityków i urzędników w Białym Domu (przekazał ok. 2 mln dolarów)6.
W skali globalnej, zmiany klimatu to także wzrost temperatury i susze, nawet w Lesie Amazońskim – produktywność biologiczna spadła do takiego stopnia, że w najbliższych latach stanie się źródłem emisji CO2 a nie katalizatorem tego gazu. Skutki zmian klimatu na Ziemi będą bardzo trudne do zatrzymania, jeśli obecny poziom emisji się utrzyma. Prawie niemożliwe po osiągnięciu tzw. punktów krytycznych np. stopienia lodowców, tajania wiecznej zmarzliny. Wywołują one tzw. sprzężenia zwrotne, czyli wzmacniają efekt cieplarniany. Na przykład, gdy rośnie temperatura, wieczna zmarzlina topnieje, uwalnia się metan (gaz cieplarniany) w formie wybuchów (pozostawiając kratery), tym samym wzmacniając stężenie tego gazu w atmosferze, a zatem przyspieszając zmiany klimatu.
1 Popkiewicz M., Kardaś A., Malinowski S., Nauka o klimacie. Wydawnictwo Sonia Draga. Katowice 2019, s.273
3Anderegg, William R L; Prall, James W.; Harold, Jacob; Schneider, Stephen H. (2010). "Expert credibility in climate change". Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 107 (27): 12107–9.
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Korpusu Solidarności - Rządowego Programu Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego na lata 2018-2030
Wybory parlamentarne, połączone z referendum, które odbyło się 15 października to wydarzenie bez precedensu w historii III RP. Historyczne, trzecie z rzędu zwycięstwu Prawa i Sprawiedliwości poprzedzała kampania wyborcza, w której starli się dwaj główni rywale - Mateusz Morawiecki i Donald Tusk. Towarzyszące referendum było przedmiotem kontrowersji. Głosowania upłynęły pod znakiem dynamicznie zmieniającej się sytuacji międzynarodowej. Te oraz inne kwestie zostaną poruszone w powyborczej analizie dziennikarza Marcina Makowskiego, na którą zaprasza stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej.
Projekt dofinansowany ze środków otrzymanych z NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO.
Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej Adres korespondencyjny: ul. św. Filipa 23/3, 31-150 Kraków
WWW.STUDENCIDLARP.PL
Adres korespondencyjny oddziału warszawskiego: Fundacja im. Janusza Kurtyki Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów ul. Rakowiecka 37 02-251 Warszawa z dopiskiem "do Stowarzyszenia Studenci dla Rzeczypospolitej"
